W poszukiwaniu podmiotu odpowiedzialnego

Praca tymczasowa charakteryzuje się trójpodmiotową konstrukcją, w którą zaangażowani są agencja pracy tymczasowej, pracownik tymczasowy i pracodawca użytkownik. Pracodawcą pracownika tymczasowego jest agencja pracy tymczasowej, ale zatrudnia go wyłącznie w celu skierowania do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy użytkownika. To pracodawca użytkownik, pomimo że nie łączy go z pracownikiem tymczasowym żadna więź o charakterze obligacyjnym, jest podmiotem, na rzecz i pod kierownictwem którego praca jest wykonywana.

Pracownik tymczasowy, jak każdy pracownik, może stać się ofiarą mobbingu. Jednak ze względu na specyficzną podstawę zatrudnienia najprawdopodobniej dozna mobbingu nie w agencji pracy tymczasowej (która jest jego pracodawcą), ale w zakładzie pracy pracodawcy użytkownika. Tam bowiem świadczy pracę, uczestniczy w procesie pracy i jest poddany kompetencjom dyrektywnym ze strony pracodawcy użytkownika. To u pracodawcy użytkownika istnieje zatem największe ryzyko wystąpienia mobbingu w stosunku do pracownika tymczasowego.

Powstaje wobec tego pytanie, kto jest podmiotem odpowiedzialnym za mobbing w stosunku do pracownika tymczasowego – agencja pracy tymczasowej czy pracodawca użytkownik? Do kogo pracownik tymczasowy powinien skierować roszczenia, jakich może dochodzić w związku z mobbingiem? Dla przypomnienia – może to być roszczenie o zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia wywołany mobbingiem oraz odszkodowanie z tytułu mobbingu lub rozwiązania umowy o pracę na skutek mobbingu w kwocie nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Przepisy ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych nie dają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Pewne wskazówki w tej sprawie płyną jednak z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r. (I PK 243/13) w którym SN stwierdził, że pracodawca użytkownik na zasadach ogólnych ponosi ryzyko powstania po stronie pracownika szkód spowodowanych przebiegiem procesu pracy, w tym np. szkód spowodowanych ruchem przedsiębiorstwa (art. 435 k.c.), co ma znaczenie zwłaszcza w kontekście roszczeń uzupełniających zgłaszanych przez pracowników poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Jedynie należne pracownikowi tymczasowemu odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone w związku z wypadkiem przy pracy (art. 2371 § 2 k.p.) będzie przysługiwać temu pracownikowi nie od pracodawcy użytkownika, lecz od agencji pracy tymczasowej (która jest jego formalnym pracodawcą). W tym przypadku agencji pracy tymczasowej mogą ewentualnie przysługiwać roszczenia regresowe w stosunku do pracodawcy użytkownika. Podobny mechanizm będzie stosowany w innych przypadkach dochodzenia przez pracownika naprawienia szkody spowodowanej naruszeniem obowiązków spoczywających na pracodawcy, nawet jeśli źródłem naruszenia było działanie lub zaniechanie pracodawcy użytkownika.

Kierując się wytycznymi wskazanymi w powołanym wyroku należy stwierdzić, że podmiotem ponoszącym odpowiedzialność z tytułu mobbingu wobec pracownika tymczasowego będzie pracodawca, czyli agencja pracy tymczasowej. To do agencji pracy tymczasowej pracownik tymczasowy może skierować roszczenia jakie przysługują mu w związku z mobbingiem.

Agencji pracy tymczasowej będzie natomiast przysługiwało ewentualne roszczenie regresowe w stosunku do pracodawcy użytkownika. Wydaje się, że zasady tej odpowiedzialności i wzajemnych rozliczeń agencja pracy tymczasowej i pracodawca użytkownik mogą uregulować w łączącej je umowie o świadczenie usług.