Czy członek zarządu klubu może startować w wyborach samorządowych?
Odpowiadając najkrócej jak to tylko możliwe: tak.
W wyborach samorządowych o urząd wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta mogą ubiegać się osoby, które posiadają polskie obywatelstwo, czynne prawo wyborcze oraz najpóźniej w dniu głosowania ukończą 25. rok życia. Natomiast prawo startu w wyborach na radnego na wszystkich szczeblach przysługuje osobom, które najpóźniej w dniu głosowania ukończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze danej gminy, powiatu lub województwa.
Możliwość kandydowania we wszystkich sytuacjach wyłącza skazanie osoby prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z urzędu lub umyślne przestępstwo skarbowe, jak również orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności.
Warunki stawiane osobie ubiegającej się o stanowisko wójta (lub burmistrza i prezydenta) są bardziej rygorystyczne. W wyborach na wójta nie może startować osoba skazana za przestępstwa opisane powyżej, bez względu na rodzaj kary, jaka została wobec niej orzeczony. Wójtem nie może zostać również osoba, która w tej gminie pełniła już taką funkcję dwukrotnie.
Zatem prawo startu w wyborach na radnego lub wójta nie jest ograniczone faktem pełnienia funkcji członka zarządu klubu piłkarskiego.
Jednak jeśli start w wyborach zakończy się sukcesem, zaczynają się schody…
Czy członek zarządu klubu może jednocześnie pełnić funkcję radnego lub wójta?
Wójt, burmistrz i prezydent
W tym przypadku odpowiedź na pytanie nie jest już tak łatwa.
Obowiązujące w Polsce przepisy antykorupcyjne dość restrykcyjnie podchodzą do możliwości jednoczesnego piastowania funkcji wójta (burmistrza i prezydenta czy radnego) i członka zarządu klubu piłkarskiego. Przepisy te kształtują standardy wykonywania obowiązków radnego, które powinny cechować rzetelność i uczciwość.
Wójt (burmistrz i prezydent) w trakcie kadencji nie może prowadzić jakiejkolwiek działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
Dlatego też kluczowe jest ustalenie, czy klub piłkarski, w którym wójt pełni funkcję członka zarządu, faktycznie prowadzi działalność gospodarczą.
W przypadku gdy będziemy mieli do czynienia ze spółką prawa handlowego, ta wątpliwość zostanie rozwiązana na samym starcie, bowiem zazwyczaj spółki te działają w celu zarobkowym.
Wątpliwości nasuwają się natomiast w przypadku klubu piłkarskiego prowadzonego w formie stowarzyszenia, czyli w najpopularniejszej formie prawnej prowadzenia klubów piłkarskich w Polsce.
Aby uznać, że mamy do czynienia z prowadzoną przez klub działalnością gospodarczą czasem wystarczy zajrzenie do KRS. W przypadku, gdy klub będzie wpisany do rejestru przedsiębiorców, nie sposób uznać, że nie prowadzi on działalności gospodarczej.
Problem w ustaleniu prowadzenia działalności gospodarczej przez Klub pojawi się w przypadku, gdy w KRS jest on wpisany wyłącznie do rejestru stowarzyszeń. W takiej sytuacji, w każdym pojedynczym przypadku należy rozważyć czy uzyskiwanie dochodów przez klub miało charakter zorganizowany, ciągły i zarobkowy. Jeśli dodatkowo statut klubu przewiduje, że na majątek klubu składają się także dochody z działalności gospodarczej, to nie powinno być wątpliwości, że mamy do czynienia z prowadzeniem przez klub działalności gospodarczej.
Nie ma przy tym znaczenia, że dochód z działalności gospodarczej klubu służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Dodatkowo brak odpowiedniego wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym dot. przedsiębiorców nie zmienia oceny, że taka działalność jest faktyczne wykonywana.
Zatem w sytuacji, gdy klub prowadzi działalność gospodarczą, polegającą np. na sprzedaży biletów i wynajmie powierzchni reklamowych oraz sprzedaży koszulek lub innych akcesoriów klubowych, wójt (burmistrz i prezydent) nie może jednocześnie pełnić funkcji członka zarządu tego klubu, ponieważ jest to kwalifikowane przez ustawę o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne za prowadzenie działalności gospodarczej wspólnie z innymi osobami.
Radny
Mniejsze ograniczenia w prowadzeniu działalności poza samorządowej dotyczą natomiast radnych. Co prawda tak samo jak wójtowie nie mogą prowadzić (także wspólnie z innymi osobami) działalności gospodarczej, ale zakaz ten odnosi się tylko do takiej działalności, przy wykonywaniu której dochodzi do wykorzystania mienia gminy (powiatu oraz województwa w przypadku radnych powiatu i sejmiku województwa), w której radny uzyskał mandat.
Zatem w przypadku radnych nie mamy do czynienia z absolutnym zakazem łączenia funkcji radnego z funkcją członka zarządu w klubie prowadzącym działalność gospodarczą.
Klub, w którym radny jest członkiem zarządu może prowadzić działalność gospodarczą (być wpisanym do KRS w rejestrze przedsiębiorców, sprzedawać bilety, powierzchnię reklamową, koszulki, etc.). Jedynie do prowadzenia tej działalności nie będzie mógł wykorzystywać mienia gminy (powiatu i województwa). A to, jak wiemy, w polskich realiach jest niezwykle utrudnione. Większość mniejszych i większych klubów funkcjonuje wyłącznie na terenie infrastruktury gminnej. Czyż nie jest tak, że stadiony, na których mecze rozgrywają kluby, należą do gminy? Czy budynki służące administracji klubu nie są własnością gminy? Zazwyczaj odpowiedź na oba powyższe pytania jest twierdząca.
Dlatego też w większości przypadków zakaz ten obejmie także radnych zarządzających miejscowymi klubami, ponieważ prowadzą one działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminnego (rzadziej powiatowego, a już bardzo rzadko wojewódzkiego).
Wyłączenie spod obowiązywania tego przepisu następuje jednak wtedy, gdy radny zarządza klubem spoza gminy (powiatu lub województwa), z którego uzyskał mandat.
Podkreślić należy także, że nie mamy do czynienia z naruszeniem ww. przepisu w przypadku gdy radny jest zatrudniony w klubie wykorzystującym mienie gminy (powiatu i województwa), ale zatrudnienie to nie jest związane z prowadzeniem działalności, nie wiąże się z zarządzaniem tą działalnością ani nie sytuuje radnego w roli pełnomocnika takiej działalności. Zatem dopuszczalne będzie łączenie funkcji radnego ze stanowiskiem trenera, zawodnika czy fizjoterapeuty.
Również sam fakt formalnego członkostwa w klubie będącym stowarzyszeniem nie powoduje zakazu objęcia funkcji radnego czy wójta.
Sankcje
Zanim przejdziemy jednak do sankcji, zauważyć trzeba, że wątpliwości dot. możliwości równoczesnego pełnienia funkcji zarówno wójta, jak i radnych, nie powinny wystąpić w przypadku stowarzyszenia zwykłego (wpisanego wyłącznie do ewidencji stowarzyszeń prowadzonego przez starostę), bowiem stowarzyszenie takie nie może zgodnie z prawem prowadzić działalności gospodarczej. Choć i takie przypadki występują w praktyce…
O bezwzględnych sankcjach za naruszenie ww. zakazu przekonał się Burmistrz pewnego miasta na Podlasiu.
Dyrektor CBA poinformował, że Burmistrz Miasta M. pełnił równocześnie od dnia 17 lutego 2008 r. do dnia 1 czerwca 2011 r. funkcję wiceprezesa Ludowego Klubu Sportowego „P.” M. W związku z faktem, że datą złożenia ślubowania przez Burmistrza był dzień 2 grudnia 2010 r., w okresie od tego dnia do dnia 1 czerwca 2011 r. naruszał on przepisy prawa.
Zgodnie bowiem z przepisami, osoba wybrana na stanowisko burmistrza (wójta i prezydenta), zobowiązana jest do zaprzestania wykonywania takiej funkcji w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania.
W omawianym przypadku burmistrz, pomimo ciążącego na nim obowiązku, nie zrezygnował terminowo z wykonywania funkcji wiceprezesa Ludowego Klubu Sportowego „P.” M., a tym samym naruszył ustawowy zakaz łączenia funkcji burmistrza z zarządzaniem działalnością gospodarczą.
Naruszenie ww. zakazu kosztowało burmistrza stanowisko, bowiem prowadzenie działalności gospodarczej przez ww. osobę powoduje wygaśnięcie mandatu burmistrza.
Z takimi samymi konsekwencjami muszą liczyć się radni działający w klubach prowadzących działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy, w której radny uzyskał mandat. Bowiem jeżeli radny przed rozpoczęciem wykonywania mandatu pełnił funkcję członka zarządu ww. klubu, jest obowiązany do zrzeczenia się tej funkcji w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Niewypełnienie tego obowiązku stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego.
Jak zatem widać, łączenie mandatu radnego lub wójta z pełnieniem funkcji członka zarządu klubu może być ryzykowne. Dlatego zanim dojdzie do objęcia mandatu (a najpóźniej w ciągu 3 miesięcy po złożeniu ślubowania) działacz piłkarski powinien zweryfikować lub skonsultować z odpowiednimi osobami, czy nie naraża się na odpowiedzialność prawną i utratę mandatu.
