Zgodnie z art. 176 Kodeksu spółek handlowych jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie. Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych wspólnicy są zobowiązani jedynie do tych świadczeń, które zostały wskazane w umowie spółki. Poza obowiązkiem wspólników do wniesienia wkładów na pokrycie objętych udziałów, który wynika z przepisów KSH, wspólnicy umową spółki mogą zostać zobowiązani do wniesienia dopłat czy właśnie do powtarzających się świadczeń o charakterze niepieniężnym.
Czym są świadczenia powtarzające
Przepisy kodeksu nie definiują czym są powtarzające się świadczenia niepieniężne. Z literalnego brzmienia tego przepisu możemy jednak ustalić, że świadczenia te muszą się powtarzać oraz muszą mieć charakter niepieniężny. Cykliczny charakter tych świadczeń może oznaczać, że powinny być one świadczone w jakiejś perspektywie czasowej tj. raz na tydzień, raz na miesiąc, raz na kwartał itd. W doktrynie przyjmuję się również, że za powtarzalnością świadczenia mamy do czynienia również gdy świadczenie takie ma charakter ciągły. Jak wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z dnia 26 maja 2021 r. I FSK 1826/18: „wykonywanie usług/dostaw w sposób ciągły może polegać na ich powtarzalnym wykonywaniu przez wskazany okres, a nie wyłącznie na takim ich dokonywaniu, że nie można wyodrębnić poszczególnych świadczeń z punktu widzenia ich rozpoczęcia czy zakończenia. Analizowane pojęcie powinno być rozumiane szerzej, obejmując zarówno tradycyjnie definiowane jako usługi ciągłe, jak również dokonywane w ramach stałych umów o współpracę, w przypadku których w związku z ich świadczeniem ustalono następujące po sobie terminy płatności.”
Czym są świadczenia niepieniężne
Świadczenie niepieniężne są to najczęściej usługi, które wspólnik świadczy na rzecz spółki. W literaturze przyjmuje się, że do świadczeń niepieniężnych możemy zaliczyć m.in:
- dostarczanie materiałów i surowców potrzebnych w procesie produkcji,
- najem urządzeń, pojazdów, lokali,
- doradztwo prawne, podatkowe czy finansowe,
- prowadzenie rachunkowości spółki,
- rozliczanie kontrahentów spółki,
Świadczenia niepieniężne stoją zatem w opozycji do kodeksowych dopłat, które mają charakter wyłącznie gotówkowy. Dodatkowo obowiązek wniesienia dopłat dotyczy wszystkich wspólników, natomiast do powtarzających się świadczeń niepieniężnych mogą być zobowiązani zarówno wszyscy wspólnicy albo tylko niektórzy z nich.
Wynagrodzenie wspólnika za powtarzające się świadczenia niepieniężne
Istotnym aspektem omawianej instytucji jest obowiązek spółki wypłaty wynagrodzenia wspólnikowi, który został zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Odmiennie jak w przypadku wypłaty dywidendy, obowiązek wypłaty przez spółkę wynagrodzenia jest niezależny do tego, czy spółka w swoim sprawozdaniu finansowym za dany rok obrotowy wykazała zysk. Oczywiście mowa tu o obowiązku wypłaty wynagrodzenia za świadczenia spełnione przez wspólnika. Wspólnicy spółki nie mogą jednak dowolnie kształtować zasad wynagradzania wspólnika w tym przypadku, ponieważ przepisy KSH wprowadzają pewne ograniczenia. I tak, wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie. Regulacja ta nakłada na spółkę obowiązek oszacowania wartości należnego wspólnikowi wynagrodzenia w ścisłej korelacji z obowiązującymi w danym momencie regułami rynku. Jeżeli świadczenie wspólnika spełnia najwyższe standardy rynkowe, to i wynagrodzenie powinno być odpowiednio wysokie. Jeżeli otrzymane przez spółkę świadczenie w porównaniu do tożsamego świadczenia oferowanego w obrocie nie przejawia większej wartości, to wynagrodzenie wspólnika powinno w takiej sytuacji zostać proporcjonalnie obniżone.
