Twórcy projektu przedmiotowej nowelizacji wskazywali w jej uzasadnieniu, że jakkolwiek aktualnie obowiązujące przepisy przewidywały zabezpieczenie wykonania orzeczenia na całości przedsiębiorstwa, to z możliwości tej korzystano dość rzadko. Częściej zabezpieczenie takie kierowano do poszczególnych składników mienia – elementów na które składa się przedsiębiorstwo – co powodowało trudności w jego funkcjonowaniu. Rozszerzenie zakresu stosowania przepadku przewidziane w art. 44a Kodeksu karnego, jak również potrzeba zapewnienia możliwości zabezpieczenia innych niż przepadek rozstrzygnięć przemawiają za rozwinięciem kodeksowych regulacji zabezpieczenia, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo.

Zgodnie z art. 292a kodeksu postępowania karnego, w razie zarzucenia oskarżonemu popełnienia przestępstwa można ustanowić zabezpieczenie majątkowe w postaci ustanowienia przymusowego zarządu przedsiębiorstwa i wyznaczenie zarządcy. Powodem ustanowienia takiego zabezpieczenia może być uzasadniona obawa, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione.

Postanowienie o ustanowieniu zarządu przymusowego wydaje prokurator. Postanowienie to określa przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część oraz wskazuje zarządcę spośród osób posiadających licencję doradcy restrukturyzacyjnego, o której mowa w ustawie z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji doradcy restrukturyzacyjnego.

Po wydaniu postanowienia, prokurator najpóźniej w ciągu 7 dni występuje do sądu o jego zatwierdzenie. W przedmiocie zatwierdzenia sąd rozstrzyga w ciągu 7 dni od dnia przekazania mu postanowienia.

Rolą zarządcy przymusowego jest zapewnienie ciągłość pracy zabezpieczonego przedsiębiorstwa oraz przekazanie sądowi lub prokuratorowi posiadanych informacji mających znaczenie dla toczącego się postępowania, w szczególności o sposobie i okolicznościach wykorzystania tego przedsiębiorstwa do popełnienia przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści oraz o rzeczach i dokumentach mogących stanowić dowód w sprawie. Dodatkowo taki zarządca sporządza spis składników majątku i praw majątkowych przedsiębiorstwa i przekazuje go prokuratorowi lub sądowi, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu.

W stosunku do podmiotów zbiorowych, a więc osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, którym odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, istnieje możliwość zastosowania zarządu przymusowego, jeśli zebrane dowody wskazują na wysokie prawdopodobieństwo, że podmiot ten może podlegać odpowiedzialności na podstawie ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Z ustanowieniem zarządu przymusowego wiąże się wykluczenie właściciela od bieżącego zarządzania przedsiębiorstwem. Właściciel lub inna osoba kierująca przedsiębiorstwem w jego imieniu może natomiast wnosić do prokuratora lub sądu, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu, o wyłączenie określonych składników majątku lub praw majątkowych z zabezpieczenia. Na postanowienie w przedmiocie wyłączenia zażalenie przysługuje stronom, pokrzywdzonemu oraz właścicielowi przedsiębiorstwa lub innej osobie kierującej w jego imieniu przedsiębiorstwem. Poszerzenie kręgu osób uprawnionych do złożenia takiego zażalenie o pokrzywdzonego podyktowane jest tym, że to pokrzywdzony może być beneficjentem kwot pieniężnych zasądzonych od skazanego.

Ernest Bucior
Ernest Bucior
zobacz inne wpisy tego autora