Czy pracodawca musi tolerować agitację związkową na terenie zakładu pracy?

Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, a granica między tym na co pracodawca powinien zakładowej organizacji związkowej zezwolić, a na co się godzić nie musi, jest dość cienka. Tą granicą jest zakaz utrudniania wykonywania działalności związkowej zgodnie z przepisami ustawy zagrożony sankcją karną (art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy o związkach zawodowych).

Prowadzenie agitacji związkowej jest elementem realizacji konstytucyjnej zasady swobody zrzeszania się w związkach zawodowych i jako taka jest ona, co do zasady, dozwolona. Ogólne wytyczne dotyczące prowadzenia przez związki zawodowe tego rodzaju działalności reguluje art. 15 Zalecenia nr 143 Międzynarodowej Organizacji Pracy. Zgodnie z powołanym przepisem 1) przedstawiciele pracowników, działający w imieniu związku zawodowego, powinni otrzymać zezwolenie na wywieszanie komunikatów związkowych w przedsiębiorstwie, w jednym lub w kilku miejscach, uzgodnionych z kierownictwem przedsiębiorstwa, do których pracownicy mają łatwy dostęp. 2) kierownictwo przedsiębiorstwa powinno również zezwolić przedstawicielom pracowników, działającym w imieniu związków zawodowych, na rozprowadzanie wśród pracowników przedsiębiorstwa biuletynów informacyjnych, broszur, publikacji i innych dokumentów związku. 3) komunikaty i dokumenty związkowe, o których mowa w mniejszym ustępie, powinny odnosić się do normalnej działalności związków zawodowych, a ich wywieszanie i rozprowadzanie nie powinno utrudniać normalnej działalności przedsiębiorstwa ani naruszać w nim schludności.

Podejmując próbę odpowiedzi na postanowione w tytule pytanie należy w pierwszej kolejności stwierdzić, że co do zasady taka działalność może być przez organizację związkową prowadzona. Jednak nie każda forma takiej działalności na terenie zakładu pracy jest dozwolona, ze względu na uprawnienia właścicielskie pracodawcy i jego prawo do organizowania procesu pracy i ustalania jego porządku. Podejmowane przez zakładową organizację związkową działania agitacyjne na terenie zakładu pracy będą wymagały z reguły zgody pracodawcy.

Czego zakładowa organizacja związkowa robić (bez zgody pracodawcy) nie powinna:

• Organizować spotkań z załogą w godzinach pracy bez uzgodnienia z pracodawcą. Pracodawca z kolei nie ma obowiązku wyrażać zgody na przerwanie pracy w celu umożliwienia pracownikom wzięcia udziału w takim zebraniu.
• Wykorzystywać pomieszczeń, urządzeń i narzędzi należących do pracodawcy w celu prowadzenia agitacji związkowej (np. oklejać pomieszczenia pracy i maszyn plakatami propagującymi działalność związkową). Nie dotyczy to pomieszczeń i urządzeń przekazanych zakładowej organizacji związkowej przez pracodawcy na podstawie art. 33 ustawy o związkach zawodowych, te bowiem służą prowadzeniu działalności związkowej.
• Wykorzystywać służbowych kanałów komunikacyjnych funkcjonujących u pracodawcy do prowadzenia agitacji związkowej.

Na co pracodawca, chcąc uniknąć zarzutu utrudniania prowadzenia działalności związkowej, powinien zezwolić:

• Zorganizowanie zebrania zakładowej organizacji związkowej po godzinach pracy w uzgodnionym pomieszczeniu (np. stołówce zakładowej lub sali konferencyjnej).
• Wywieszanie informacji o działalności zakładowej organizacji związkowej w uzgodnionym z pracodawcą miejscu.
• Wyłożenie ulotek związkowych lub biuletynów informacyjnych w uzgodnionym z pracodawcą miejscu.
• Zamieszczenie informacji o działalności związkowej na ustalonych kanałach informacyjnych wykorzystywanych przez ogół pracowników w celach niewyłącznie służbowych (np. w postaci zakładki w intranecie).
• W przypadku pracodawcy działającego w różnych lokalizacjach – umożliwić dostęp przedstawicielom zakładowej organizacji związkowej do tych lokalizacji, w terminie i czasie uzgodnionym z pracodawcą.

Czego pracodawca robić nie powinien, nawet na wniosek zakładowej organizacji związkowej:

• Przekazywać zakładowej organizacji związkowej imiennych list pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz pracodawcy;
• Przekazywać danych teleadresowych pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz pracodawcy;
• Przekazywać adresów e-mail pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz pracodawcy.

Powyższa lista nie ma oczywiście charakteru wyczerpującego, obejmuje tylko przykładowe przejawy agitacji związkowej.

Ponieważ kwestia jest dość delikatna i potencjalnie konfliktogenna, najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie z zakładową organizacją związkową porozumienia w tym przedmiocie.