Historia życia powstańca

Nie ma takich słów, które mogłyby opisać historię życia Marka Edelmana. Działacz społeczny, doktor nauk medycznych, jeden z przywódców powstania w getcie, uczestnik powstania warszawskiego, Kawaler Orderu Orła Białego, polityk, doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Yale, odznaczony Krzyżem Komandorskim Legii Honorowej, autor kilkudziesięciu książek i artykułów naukowych. To tylko niektóre z wielu punktów jego niezwykle bogatego życiorysu.

Nie do końca wiadomo kiedy i gdzie się urodził, choć większość źródeł wskazuje, że nastąpiło to w Homli 1 stycznia 1922 r. Tam Marek Edelman spędził młodość i uzyskał maturę. Po ataku nazistowskich Niemiec na Polskę wyjechał do Warszawy. W listopadzie 1940 r. część Warszawy, w której mieszkał, została włączona do warszawskiego getta. Nie pozostając biernym na bieg zdarzeń, w 1942 został jednym z założyciel Żydowskiej Organizacji Bojowej, której został ostatnim przywódcą po śmierci Mordechaja Anielewicza. Po upadku powstania w getcie, zbiegł poza mury, aby kontynuować swoją walkę – tym razem w powstaniu warszawskim.

W przeciwieństwie do wielu innych osób, pomimo doświadczeń wojny nie wyjechał on z Polski. Przeniósł się do Łodzi, gdzie ukończył Uniwersytet Medyczny ze specjalizacją z zakresu kardiologi. Konsekwentnie kontynuował swoją praktykę lekarską w kolejnych latach, nie zważając na nakierowane względem niego antysemickie ataki, przez które został pozbawiony możliwości przeprowadzenia habilitacji.

Od 1976 był aktywnie zaangażowany w działalność opozycyjną, jako współpracownik Komitetu Obrony Robotników, czy też członek NSZZ „Solidarność”. Podsumowaniem jego działań z tego okresu, było uczestnictwo w obradach Okrągłego Stołu w podzespole ds. Służby zdrowia.

Od 1990 r. Marek Edelman zaangażował się w budowanie nowych ruchów politycznych, tworzonych przez dotychczasowych działaczy „Solidarności”. Był jednym z założycieli Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, a także członkiem Unii Demokratycznej, Unii Wolności oraz Partii Demokratycznej. Swoje zaangażowanie polityczne wykorzystał do wspierania pomocy humanitarnej dla Sarajewa, nakłonienia NATO do interwencji w Kosowie, czy też występowania przeciwko prześladowaniu Palestyńczyków przez władze izraelskie.

Marek Edelman zmarł 2 października 2009 r. Jeżeli tylko, tak jak mówią, o życiu człowieka może świadczyć liczba osób żegnających go po jego śmierci, blisko 2.000 uczestników pogrzebu Marka Edelmana powinno stanowić najlepszy wyraz jego zaangażowania w budowanie lepszego świata.

Podsumowaniem życia Marka Edelmana może być cytat z jednej z jego książek, gdzie napisał, „(…) najważniejsze jest to, (…) by nigdy nie pozostawać biernym wobec zła.”