Wielkimi krokami zbliża się koniec sezonu 2022/2023 na wszystkich szczeblach rozgrywkowych i niedługo rozpocznie się letni okres transferowy w sezonie 2023/2024. Dla rozgrywek Ekstraklasy, 1 i 2.Ligi letni okres transferowy ruszy 1 lipca 2023 r., a zakończy się 4 września 2023 r. Nieco dłuższe będzie okienko transferowe dla klubów z niższych lig.
Jednak już teraz warto zastanowić się na jakich podstawach kluby będą współpracowały z pozyskanymi zawodnikami.
Oczywiście główną podstawą zatrudnienia zawodników w klubach piłkarskich występujących na poziomie rozgrywkowym od II ligi do Ekstraklasy, a także w klubach III ligi, jest kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki nożnej, mający charakter umowy cywilnoprawnej. Główne zasady dot. kontraktu ustalone zostały w uchwale III/54 zarządu PZPN z dnia 27 marca 2015 r. Minimalne wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej.
Jednakże bardzo często, szczególnie w klubach niższych lig, możemy spotkać się ze współpracą klubów z zawodnikami posiadającymi status amatora.
Główna różnica jaka występuje pomiędzy zawodnikami posiadającymi kontrakt, a tymi o statusie amatora jest fakt, iż profesjonaliści otrzymują wynagrodzenie za grę dla klubu, a amatorzy takiego wynagrodzenia nie otrzymują. Przynajmniej nie powinni. Często jednak w praktyce zawodnicy o statusie amatora zawierają z klubem dodatkowe umowy, jak np. umowy stypendialne. Mimo tego, że amatorzy nie otrzymują wynagrodzenia, są oni jednak uprawnieni do otrzymywania kwot w wysokości zwrotu rzeczywistych wydatków poniesionych w związku z udziałem w oficjalnych rozgrywkach organizowanych przez PZPN, takich jak np. koszty podróży i zakwaterowania poniesione w związku z udziałem w meczu, a także mogą liczyć na zwrot wydatków na sprzęt piłkarski, pranie odzieży, za żywienie, ubezpieczenie i szkolenie.
Ale nie jest to jedyna różnica jaka występuje w praktyce.
Przede wszystkim status amatora reguluje odrębna uchwała zarządu PZPN, a mianowicie uchwała nr III/21 z dnia 26 lipca 2002 roku Zarządu PZPN – zasady regulujące stosunki pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem o statusie amatora.
Każdy zawodnik o statusie amatora, występujący w rozgrywkach Ekstraklasy, I, II lub III ligi oraz Ekstraligi oraz I ligi kobiet musi posiadać deklarację gry amatora. Zawodnicy występujący w niższych niż III liga klasach rozgrywkowych, którzy nie są zawodnikami o statusie zawodnika profesjonalnego powinni posiadać deklarację gry amatora. Jednocześnie Wojewódzkie ZPN-y mogą wprowadzić obowiązek posiadania deklaracji gry amatora w klasach niższych niż III liga.
Wzór przedmiotowej deklaracji udostępniają Wojewódzkie Związki Piłki Nożnej na swoich stronach internetowych.
Okres obowiązywania
Kolejna kwestia jaka różni zawodnika posiadającego status amatora od zawodnika będącego profesjonalistą dotyczy okresu obowiązywania współpracy z klubem. Zgodnie z przepisami PZPN, kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki nożnej musi być zawarty na czas określony i okres jego obowiązywania nie może być dłuższy niż 5 lat. Natomiast w przypadku podpisania deklaracji gry amatora, zawodnik jest zobowiązany do reprezentowania klubu przez okres do zakończenia danego sezonu rozgrywkowego. Oznacza to, że amator na podstawie jednej deklaracji gry amatora może być związany z klubem wyłącznie na okres 1 sezonu rozgrywkowego. Wraz z końcem danego sezonu, zawodnik o statusie amatora nabywa status zawodnika wolnego i może zmienić barwy klubowe bez obowiązku zawarcia umowy transferowej pomiędzy klubem odstępującym, a klubem pozyskującym.
Rozwiązanie deklaracji
Kluczowa kwestia jaka dotyczy zawodników o statusie amatora i jaka znacząco różni ich od zawodników o statusie profesjonalisty to brak możliwości jednostronnego rozwiązania deklaracji amatora zarówno przez zawodnika, jak i przez klub. Zawodnik, który zwiąże się z klubem deklaracją amatora zasadniczo nie może z niego odejść bez zgody tego klubu, aż do zakończenia sezonu rozgrywkowego.
Jednakże mając na uwadze różne sytuacje, w których strony deklaracji stwierdzą, że dalsza współpraca jest niemożliwa, przepisy PZPN zezwalają stronom deklaracji gry amatora na zwolnienie zawodnika z obowiązku reprezentowania klubu. Może to nastąpić na podstawie pisemnego porozumienia klubu i zawodnika. Dokument ten powinien zostać zawarty w 3 egzemplarzach, po 1 dla stron i 1 dla organu prowadzącego rozgrywki.
Tożsamo jak w sytuacji zawodników profesjonalnych, po rozwiązaniu deklaracji gry amatora w opisany sposób, potwierdzenie w nowym klubie może nastąpić wyłącznie w okresach transferowych.
Warto przypomnieć, że w sytuacji, gdy dojdzie do wycofania drużyny klubu z rozgrywek, zawodnicy amatorzy uprawnieni do gry wyłącznie w drużynie wycofanej z rozgrywek, automatycznie nabywają status zawodników wolnych i do zgodnego z prawem rozwiązania deklaracji, nie muszą zawierać odrębnego porozumienia z klubem.
Transfery amatorów i ekwiwalent za wyszkolenie
Często pojawiają się także wątpliwości czy zawodnik o statusie amatora może być transferowany, także czasowo, w trakcie okienka transferowego, do innego klubu.
W tym zakresie z pomocą przychodzi uchwała nr VIII/124 z dnia 14 lipca 2015 roku zarządu PZPN w sprawie statusu zawodników oraz zasad zmian przynależności klubowej, zgodnie z którą zawodnicy o statusie amatora mogą być transferowani (definitywnie, jak i czasowo) na zasadach przewidzianych dla zawodników profesjonalnych.
Zawodnik posiadający status amatora może być wypożyczony do innego klubu, a wypożyczenie to może nastąpić na okres obejmujący co najmniej jedną rundę rozgrywkową, przy czym nie dłuższy niż do zakończenia danego sezonu rozgrywkowego. Zmiana barw klubowych zawodnika o statusie amatora może być także definitywna, do czego niezbędne będzie zawarcie odpowiedniej umowy między zainteresowanymi klubami. Transfer ten może mieć charakter odpłatny na zasadach ustalonych przez strony.
Jednocześnie klubowi odstępującemu zawodnika amatora w trakcie trwania sezonu podczas okienka transferowego, jak i po zakończeniu sezonu, przysługuje prawo dochodzenia od klubu pozyskującego ekwiwalentu za wyszkolenie piłkarza.
Zatem jak widać, mimo występowania wielu różnic pomiędzy zawodnikami profesjonalnymi, a amatorami, wiele ich także łączy.
Wszelkie uchwały, o których mowa w niniejszym artykule możecie znaleźć w naszej publikacji „Reguły Gry”, dostępnej pod linkiem:
