Aktualnie trwają pracę nad kolejną dużą nowelizacją Kodeksu spółek handlowych. W tym przypadku są to zmiany, które zostały wymuszone na polskim ustawodawcy Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek (dalej jako: „Dyrektywa 2019/2121”). Zmiany obejmują wprowadzenie nowych typów transgranicznych procesów transformacyjnych tj. transgranicznego przekształcenia oraz transgranicznego podziału. Nowelizacja ma również na celu, wprowadzenie zmian do już istniejących krajowych procesów transformacyjnych.
Jak dowiadujemy się z preambuły do Dyrektywy 2019/2121 brak ram prawnych dotyczących przekształceń i podziałów transgranicznych prowadzi do fragmentacji rozwiązań prawnych i niepewności prawnej, które tworzą bariery w korzystaniu ze swobody przedsiębiorczości. Prowadzi to również do nieoptymalnej ochrony pracowników, wierzycieli i wspólników mniejszościowych na rynku wewnętrznym. W orzecznictwie UE dość często podkreślano, że jedna z podstawowych zasad UE jaką jest swoboda przedsiębiorczości, na skutek rozbieżności w systemach prawnych państw członkowskich UE doznaje ograniczenia. W związku z powyższym Parlament Europejski wezwał Komisję UE do przyjęcia zharmonizowanych przepisów dotyczących przekształceń i podziałów transgranicznych, a efektem tych prac było uchwalenie Dyrektywy 2019/2121. Państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do implementacji Dyrektywy 2019/2121 do 31 stycznia 2023 r.
Aktualnie przepisy Kodeksu spółek handlowych w zakresie operacji transgranicznych przewidują możliwość dokonania jedynie połączenia transgranicznego. Zgodnie z nowelizacją, do polskiego systemu prawnego już niebawem zostaną wprowadzone podziały transgraniczne. Podział transgraniczny będzie mógł zostać przeprowadzony w następujący sposób:
- podział przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej, za udziały lub akcje nowych spółek, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej,
- podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki, tj. przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki lub spółek nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej,
- podział przez wydzielenie, tj. przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki lub spółek nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej.
Procedura podziału transgranicznego będzie możliwa do przeprowadzenia wyłącznie, gdy w jej wyniku dojdzie do przeniesienia aktywów i pasywów dzielonej spółki na spółkę nowo zawiązaną, a zatem spółką przejmującą nie może być spółka istniejąca.
Nowelizacja przewiduje wprowadzenie możliwości przekształcenia spółki kapitałowej albo komandytowo-akcyjnej w spółkę zagraniczną (przekształcenie transgraniczne), wymienioną w Załączniku II do dyrektywy 2017/1132 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek, podlegającą prawu państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i mającą siedzibę statutową, zarząd główny lub główny zakład na terenie Unii Europejskiej lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, z jednoczesnym przeniesieniem co najmniej siedziby statutowej do tego państwa. Skutkiem przekształcenia transgranicznego polskiej spółki będzie jej wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania długotrwałej procedury likwidacyjnej.
Istotną zmianą przewidzianą nowelizację jest wprowadzenie do Kodeksu spółek handlowych nowego typu podziały, tak zwanego podziału przez wyodrębnienie. Podział przez wyodrębnienie ma polegać na przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki lub spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona. Różnica pomiędzy podziałem przez wydzielenie a podziałem przez wyodrębnienie jest taka, że w tym drugim przypadku w zamian za majątek spółki dzielonej udziały/akcje obejmie spółka dzielona, a nie jest wspólnicy.
W zakresie połączeń krajowych nowelizacja ma dopuścić możliwość przejmowania spółek przez spółkę komandytowo-akcyjną. Aktualnie spółką przejmującą może być wyłącznie spółka kapitałowa. Dopuszczalne ma być również połączenie przez zawiązanie nowej spółki w formie spółki komandytowo-akcyjnej.
Nowelizacja ma również przynieść uproszczenie procedury w kwestii połączeń krajowych. W przypadku, gdy jeden wspólnik posiada w sposób bezpośredni lub pośrednio wszystkie udziały lub akcje łączących się spółek albo wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach połączenie będzie mogło odbyć się bez przyznania udziałów/akcji spółki przejmowanej.
