Gdzie biją monety, czyli powstanie Mennicy Państwowej

Upłynęło już 100 lat od 14 kwietnia 1924 r., kiedy to oficjalnie otwarto gmach Mennicy Państwowej, któremu przewodniczył ówczesny prezydent Stanisław Wojciechowski oraz Władysław Grabski – minister Skarbu.

Warto jednak wskazać, że wyżej wspomniana data nie powinna być postrzegana na kartach historii jako powstanie mennicy w Polsce, a de facto jej reaktywacja. Przenieśmy się w czasie nie o sto, a o 260 lat, kiedy to August Poniatowski został zobowiązany do przeprowadzenia reformy monetarnej i uruchomienia mennicy. Po niespełna 2 latach, w dniu 10 lutego 1766 roku powstała mennica Warszawska.

To tu – w Mennicy Warszawskiej – zostanie w przyszłości wybite nowe odznaczenie – order Virtuti Militari, pieczęcie i stemple państwowe oraz tony monet o przeróżnej wartości, zmieniane w zależności od sytuacji politycznej w kraju. Na przestrzeni lat będą to połyskujące dukaty odwzorowujące lata świetności mecenatu sztuki Poniatowskiego dla Polski, ale także pośniedziałe monety wybijane dla ziem zaboru rosyjskiego, monety powstańcze (wybijane podczas powstania listopadowego, gdzie Mennica pełnia także funkcje fabryki zbrojeniowej dla powstańców), czy dwujęzyczne monety rosyjsko-polskie o podwójnym nominale 15kopiejek-1złoty.

Z dniem 1 stycznia 1868 roku władze carskie zamknęły Mennicę Warszawską i przewiozły wyposażenie produkcyjne do mennicy w Petersburgu.

Po odzyskaniu niepodległości, jeszcze przed przewrotem majowym w 1926, prezydentura Wojciechowskiego i kierowanie rządem przez Grabskiego przypadły na trudne czasy dla wewnętrznej sytuacji Polski. W obliczu rosnącej inflacji, potrzeba reanimacji gospodarki i finansów państwa była priorytetowa i niesamowicie pilna. Reformę Skarbu Państwa rząd Grabskiego rozpoczął w oparciu o dwie ustawy – dotyczącą podatku majątkowego i regulującą waloryzację podatków. Obok reformy skarbowej rząd Grabskiego przeprowadził również reformę walutową. Grabski twierdził, że podstawą zdrowego rozwoju życia gospodarczego oraz siły finansowania państwa jest zdrowa i silna waluta. W celu jej stworzenia i zachowania całe społeczeństwo musi ponosić znaczne ofiary​ (Jakub Walczak: Patron: Grabski. Gazeta Powiatowa – Wiadomości Oławskie, 12 października 2007).

Wobec powyższego, przyjęto ustawę o reformie walutowej, wskutek czego dotychczasowa Mennica Warszawska wznowiła produkcję 14 kwietnia 1924 jako Mennica Państwowa. Do obiegu – w miejsce marek – wprowadzono złotego polskiego, a działalność rozpoczął Bank Polski pełniący rolę centralnej instytucji emisyjnej w Polsce. Wtedy też, przy Mennicy Państwowej powstał, działający do dziś, Gabinet Numizmatyczny Mennicy Państwowej, którego kustoszem został warszawski numizmatyk i kolekcjoner Karol Plage. W tym miejscu warto wskazać, że Mennica Polska jest znana z odważnych i innowacyjnych projektów numizmatycznych. Każdego roku jej produkty zdobywają nagrody na prestiżowych międzynarodowych konkursach. Jest ona również jedynym producentem i dostawcą produktów numizmatycznych w Polsce, na zlecenie różnych instytucji i firm.

Mennica Państwowa działała z przerwami do 2005 r., kiedy to nazwa Mennica Państwowa S.A. została zmieniona na funkcjonującą dotychczas nazwę – Mennica Polska S.A.

Nieprzerwane działanie Mennicy do tego czasu uniemożliwiła II wojna światowa. W okresie okupacji budynki Mennicy zostały zajęte przez władze niemieckie, powodując znaczne straty techniczne (jednak umożliwiające bicie monet cynkowych dla okupowanych ziem) oraz wywożąc z Polski praktycznie całą kolekcję numizmatyczną. Z nadejściem 1945 roku Mennica Państwowa ponownie wznowiła swoją działalność, wybijając dopiero po 8 latach pierwsze powojenne monety jedno i dwugroszowe z nazwą państwa Rzeczpospolita Polska. W 1950 roku ustanowiono nową walutę, złotego polskiego równego 100 groszom, natomiast pierwsze 2 mld monet wybito poza Polską. W 1957 roku nazwa państwa widniejąca na monetach została zmieniona na Polska Rzeczpospolita Ludowa, a w 1990 na Rzeczpospolita Polska z umieszczonym godłem Polski – orłem w koronie.