Ograniczenie swobody działania zarządu
W prawdzie w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to zarząd powinien podejmować decyzje, jego samodzielność może podlegać ograniczeniom. Kodeks spółek handlowych przewiduje bowiem, że rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego wymaga uchwały wspólników. O ile umowa spółki nie stanowi inaczej.
Zasada
Ustawa wymaga, aby uchwała wspólników była podejmowana przy rozporządzeniu prawem lub zaciągnięciu zobowiązania o określonej wartości. Pod pojęciem rozporządzenia prawem mogą się kryć różnego rodzaju działania. Jest to na przykład przeniesienie tego prawa, ale i jego obciążenie lub ograniczenie lub też zupełne się zrzeczenie danego prawa (o ile oczywiście takie zrzeczenie jest prawnie dopuszczalne). Z kolei, zaciągnięcie zobowiązania oznacza takie czynności, które powodują, że w wyniku realizacji takiego zobowiązania dochodzi do „obciążenia” majątku spółki. Przykładem typowej czynności powodującej zaciągnięcie zobowiązania są umowy przedwstępne.
Wspólnicy decydując się na brak regulacji w umowie spółki kwestii ograniczeń kwotowych w decyzjach zarządu, zyskują namacalną kontrolę nad poczynaniami zarządu. Temu właśnie ma służyć mechanizm ustawowy.
Uchwała wspólników powinna zawierać zgodę na konkretną czynność o konkretnej wartości. Przyjmuje się bowiem, że uchwała wspólników nie może mieć charakteru blankietowego.
Odstępstwa
Umowa spółki może jednak zawierać odmienne postanowienia. I taką też drogą bardzo często idą wspólnicy. Jeżeli bowiem kapitał spółki z o.o. jest bardzo niski lub minimalny (5.000,00 zł), to konieczność każdorazowego uzyskania uchwały wspólników w sprawie zgody na transakcję przewyższającą dwukrotność kapitału zakładowego, jest zwyczajnie niepotrzebnym utrudnieniem. Nie po to bowiem powołuje się zarząd, żeby prowadzić go za rękę przy czynnościach, których wartość nie jest aż tak wysoka.
Jednakże, sposób zmiany zasady ustawowej nie musi się sprowadzać do zwykłego jej zniesienia. Może to być zmiana kwoty, po osiągnięciu której wymagana jest uchwała wspólników. Możliwe jest również ustanowienie obowiązku pozyskania zgody od organu innego niż zgromadzenie wspólników lub osoby – rady nadzorczej lub konkretnego wspólnika. Ale można również wymóg uzyskania zgody innego organu lub osoby odnieść do konkretnych rodzajów zobowiązań. I wtedy, jeśli wspólnikom szczególnie zależy do dopilnowaniu jakiś konkretnych spraw, takie ograniczenie decyzyjności zarządu może być użytecznym narzędziem.
Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli nie zaplanowało się takiego mechanizmu działania na etapie tworzenia spółki, dla skutecznego jego wprowadzenia i stosowania konieczna jest rejestracja zmiany umowy spółki. Do tego czasu będą działać zasady ogólne lub inne przewidziane umową spółki.
Należy przy tym mieć na uwadze, że zmiana lub zniesienie wymogu uzyskania uchwały wspólników przy rozporządzeniu prawem lub zaciąganiu zobowiązań powyżej dwukrotności kapitału zakładowego, pozostaje bez wpływu na inne przypadki, w których przepisy wymagają podjęcia uchwały wspólników. Zatem ewentualne modyfikacje w tym zakresie nie będą rzutować na opisane ustawą przypadki wymuszające podjęcie uchwał przez wspólników.
Naruszenie zasady
Brak spełnienia wymogu uzyskania uchwały wspólników nie powoduje bezwzględnej nieważności czynności podjętej bez tej uchwały. To wyjątek od ogólnej reguły ustanowionej przez kodeks spółek handlowych. Dodatkowo, możliwe jest następcze potwierdzenie czynności wymagającej uchwały wspólników (w ciągu 2 miesięcy od dokonania czynności).
Natomiast nie można wykluczyć odpowiedzialności członków zarządu lub – zależnie od sytuacji – likwidatorów za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki.
