Rok 2024 obwołany został rokiem stulecia surrealizmu. Dlaczego akurat 2024? Ponieważ równo sto lat temu, w 1924 roku, jeden z głównych teoretyków surrealizmu – Andre Breton ogłosił manifest surrealistyczny. Zafascynowany odkryciami Zygmunta Freuda w manifeście tym głosił potrzebę zniesienia bariery między marzeniem a rzeczywistością, odwoływania się do podświadomości człowieka, przedstawiania świata należącego równocześnie do rzeczywistości subiektywnej i obiektywnej, czyli do nadrzeczywistości: surrealite. W malarstwie surrealistycznym często pojawiają się elementy z pogranicza jawy i snu, fantazje, wizje i halucynacje. Uwolniono wyobraźnię, zezwolono na zerwanie z przedstawianiem rzeczywistości, na równi z realnością postawiono wytwory wyobraźni i podświadomości człowieka. To co było do tej pory skrywane we wnętrzu i tajemnicze, wydostało się na zewnątrz, ukazując potęgę ludzkiej wyobraźni i podświadomości.

Ale surrealizm to nie tylko malarstwo. To również literatura, rzeźba, fotografia, sztuka filmowa.

Nowy kierunek w sztuce szybko się rozprzestrzenił w Europie i Ameryce, na trwałe wszedł do kultury i popkultury. Kto bowiem, nawet nie znając się na sztuce, nie kojarzy wąsów Salvadora Dali (to chyba najbardziej znane wąsy na świecie) lub jego miękkich zegarów?

Czołowymi przedstawicielami surrealizmu w Europie byli Salvador Dali, Rene Magritte, Giorgio de Chirico. W Ameryce Łacińskiej za czołową przedstawicielkę tego nurtu należy uznać Fridę Kahlo. Za prekursorów tego nurtu w sztuce z pewnością można uznać Hieronima Bosha i Francisco Goyę.

Surrealizm ma również swoich przedstawicieli w sztuce polskiej – w szczególności Stanisława Ignacego Witkiewicza, Alfreda Lenicę, Ernę Rosenstain. Wyraźne związki z surrealizmem wykazuje również twórczość Zdzisława Beksińskiego i Jerzego Dudy – Gracza.

Wpływ idei surrealistycznych na sztukę okazał się bardzo trwały i wszechstronny.

Międzynarodowa wystawa surrealizmu w Paryżu
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5946196

Monika Latos-Miłkowska
zobacz inne wpisy tego autora