Teatr Narodowy czy Teatr Wielki? Odwieczny problem, dylemat i pytanie

Aktualna nazwa to Teatr Wielki – Opera Narodowa. Czy więc z tej gry przymiotników wynika wskazana wątpliwość?

Teatr Narodowy był pierwszym teatrem publicznym, jaki powstał w Polsce. Został założony 19 listopada 1765 r. za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pierwsza siedziba Teatru nie mieściła się jednak w okazałym budynku, który znamy współcześnie, a w Operalni, która znajdowała się przy ulicy Królewskiej w Warszawie. Niestety, już w dwa lata później scena teatralna została zamknięta, a w 1772 r. rozebrano sam budynek.

Teatr wrócił w 1774 r. Ponownie nie był to jednak aktualny gmach. W kolejnych latach teatr przenosił się zresztą kilkukrotnie. Obecny budynek powstawał dopiero w latach 1825–1833 z projektu włoskiego architekta Antonio Corraziego, wspieranego przez Ludwika Kozubowskiego. Włoskie wpływy były tu jednak mocno odczuwalne, ponieważ bryła budynku powstawała na wzór neapolitańskiego Teatru S. Carlo Nicoliniego. Z ciekawostek, pierwotna nazwa placu wcale nie nawiązywała do instytucji, która mieściła się w budynku na nim posadowionym i była raczej mało „teatralna”. Dopiero w okolicach roku 1840 Plac zaczęto nazywać Placem Teatralnym, zamiast… Placem Marywilskim.

Co też wtedy istotne, po upadku powstania listopadowego w 1831 r. zaprzestano używania określenia „Teatr Narodowy” i rozpoczęła się po raz pierwszy era „Teatru Wielkiego”. Na tym jednak nie koniec zawirowań z nazwą. Ponieważ dokładnie 100 lat temu – 3 października 1924 r. wystawione zostało przedstawienie I aktu dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Wyzwolenie”. Sztuka była inauguracją sceny Rozmaitości jako… Teatru Narodowego, choć teatr ten nie był teatrem państwowym. Do nazwy Teatr Narodowy dla całego kompleksu budynków wrócono zresztą także na ponad 2 lata, od 1 stycznia 1996 r. do 14 kwietnia 1998 r.

Aktualnie, jak podają źródła, cały gmach jako największe centrum sztuki w Polsce (a nawet jedno z największych w Europie) to 2 ha powierzchni, 1860 miejsc na widowni, 7 poziomów – dwa w dół i pięć w górę. Warto się więc wybrać, bo dla każdego znajdzie się miejsce, bez względu na używaną przez nas w codziennym języku nazwę Teatru 😉

Zdjęcie:

Teatr Wielki, Warszawa, Polska

Źródło: Library of Congress Prints and Photographs Division Washington, D.C. 20540 USA, https://www.loc.gov/pictures/item/2001697531/