Wydarzenie, które stało się znane jako pierwsze wybory Miss America na początku w 1921 roku, było w rzeczywistości działaniem mającym na celu przyciągnięcie turystów do przedłużenia świątecznego weekendu z okazji Święta Pracy i cieszenia się uroczystościami w Atlantic City w stanie New Jersey. Inter-City Beauty Contest w Atlantic City, jak go początkowo nazywano, przyciągnął ponad 1500 zgłoszeń fotograficznych z całego kraju, z których każdy walczył o nagrodę „Złotej Syrenki” i nagrody pieniężne. Pierwsze oficjalne wybory Miss [...]

Traktat Wersalski został podpisany 28 czerwca 1919 roku przez Niemcy, państwa Ententy (bez Rosji, ponieważ mocarstwa Ententy nie uznawały rządu bolszewickiego), państwa sprzymierzone i stowarzyszone. Kończący I wojnę światową traktat ustalał granice międzypaństwowe i określał nową politykę europejską. Wszedł w życie 10 stycznia 1920 r. W paryskiej konferencji pokojowej trwającej ponad rok (18 stycznia 1919 - 21 stycznia 1920) wzięło udział 27 zwycięskich państw. Polska była reprezentowana przez ówczesnego premiera i ministra spraw zagranicznych Ignacego Paderewskiego [...]

Chyba nikt nie jest w stanie wyobrazić sobie dziś życia bez tak podstawowego przedmiotu AGD jak odkurzacz. Aktualnie mamy coraz to nowocześniejsze wersje odkurzaczy automatycznych niepotrzebujących operatora w postaci osoby odkurzającego. Niestety nie zawsze tak było. Początkowo ludzie posługiwali się zwykłą miotłą, a historia odkurzacza jest stosunkowo krótka. W 1860 r. Daniel Hess wynalazł prototyp odkurzacza, tzw. zamiatarkę do dywanów, który posiadał obracającą się szczotkę. W 1901 r. został wynaleziony pierwszy odkurzacz napędzany silnikiem spalinowym. Może [...]

Isaac Asimov urodził się pomiędzy 4 października 1919 r. a 2 stycznia 1920 r. w Pietrowiczach na terenie Rosji Sowieckiej. Dokładna data jego urodzin nie jest znana ze względu na brak oficjalnych zapisów, a także różnice pomiędzy kalendarzem gregoriańskim i hebrajskim. Sam Asimov za swoją datę urodzin przyjął właśnie 2 stycznia 1920 r. Isaac Asimov wyemigrował z rodzicami do Stanów Zjednoczonych gdy miał 3 lata. Pomimo swojego geograficznego rodowodu nigdy nie nauczył się on języka rosyjskiego, [...]

W trakcie wojny polsko-sowieckiej istotną rolę odegrały pociągi pancerne – najpotężniejsza lądowa broń mobilna tamtych czasów. Historycy ustalili nazwy 50 pociągów pancernych biorących udział na różnych etapach kampanii, choć ich liczba zmieniała się z miesiąca na miesiąc. 1 grudnia 1920 roku w skład wojsk kolejowych wchodziło 26 pociągów pancernych. Pociąg pancerny złożony był na ogół z opancerzonego parowozu i kilku wagonów pancernych uzbrojonych w działa i broń maszynową, a czasami także z drezyn pancernych lub bojowych [...]

17 maja 1920 roku miał miejsce pierwszy lot Koninklijke Luchtvaart Maatschappij voor Nederland en Kolonien, czyli Królewskiego Towarzystwa Lotniczego Holandii i jej Kolonii, dzisiaj znanego jako KLM. Początki funkcjonowania KLM sięgają 1919 roku, co czyni ją najstarszą linią lotniczą świata. Pierwszy lot odbył się na odcinku Londyn – Amsterdam, przy pomocy samolotu Airco de Havilland 16 o rejestracji G-EALU. Już w locie powrotnym do Londynu na pokładzie znaleźli się pierwsi pasażerowie – dwaj dziennikarze. Oprócz nich [...]

20 kwietnia 1920 roku, w ówczesnym Bismarkhucie powstał jednosekcyjny klub piłkarski. Nazwa „Ruch”, której pomysłodawcą był Edward Supernok nawiązywać miała do śląskich ruchów powstańczych. Z uwagi na zmiany polityczno–społeczne pierwsza pełna nazwa klubu nie została do tej pory wyjaśniona. Z racji sytuacji w latach 1920-1922 używano dwujęzycznych podwójnych nazw urzędowych „Bismarckhütte Oberschlesien / Bismarkhuta Górny Śląsk, dopiero później pojawiła się też pierwotna nazwa osady Hajduki, którą gmina oficjalnie przybrała trzy lata później. Chwilę po założeniu Ruch [...]

Na fotografii widzimy listonosza z małym chłopcem w torbie pocztowej. Choć zdjęcie ma charakter humorystyczny, to w rzeczywistości w historii USA zdarzyło się kilka incydentów wysłania dzieci pocztą. ​Wszystko zaczęło się w 1913 r., kiedy to amerykańska poczta wprowadziła przesyłki paczkowe. Przed tą datą istniała możliwość nadawania przesyłek jedynie nieprzekraczających wagi dwóch kilogramów. Nowa usługa była dużo tańsza niż wszystkie inne możliwości transportu towarów. Ta rewolucja sprawiła, że Amerykanie masowo zaczęli nadawać przesyłki pocztowe. Znalazło się [...]

Uchwałą Sejmu RP rok 2020 ogłoszono rokiem trzykrotnie żonatego, krytykowanego w kraju za szerzenie pornografii „boksera, pijaka i dziwkarza”. Leopold Tyrmand, bo o nim mowa, sam tak mówił o sobie, ale podobno był za niski i za wolny na pięściarza, alkohol w dużych ilościach mu szkodził, a i epuzer był z niego nieszczególny. Był autorem m.in. świetnie odebranych przez polską społeczność książek „Zły” oraz „Dziennik 1954”. Ten nonkonformistyczny propagator i miłośnik jazzu w powojennej Polsce był [...]

Dnia 24 września 1920 w Lozannie zmarł Peter Carl Fabergé – rosyjski jubiler. Złotnik dworów królewskich w Anglii, Rosji, Bułgarii, Danii, Syjamie, Szwecji, Finlandii i Norwegii. Pomysłodawca i projektant wielu ze słynnych jaj Fabergé. Peter Fabergé przejął warsztat swojego ojca w roku 1872 i zrewolucjonizował całą jego działalność. W roku 1885, na życzenie cara Aleksandra III wyprodukowane zostało pierwsze jajo wielkanocne Fabergé. Miało być prezentem dla jego żony. Od tego czasu, co roku zakład Fabergé wykonywał [...]

Ustawa z dnia 30 stycznia 1920 roku w przedmiocie odpowiedzialności urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku zdecydowanie wyprzedzała swoją epokę pod względem wymagań antykorupcyjnych i etycznych wobec osób sprawujących funkcje publiczne oraz urzędników. Wspomniany akt regulował nie tylko sankcje i konsekwencje grożące urzędnikowi w przypadku dopuszczenia się przestępstwa „kradzieży lub przywłaszczenia (sprzeniewierzenia)". Normował on także kwestię odpowiedzialności urzędnika w obliczu: „przyjęcia bądź podarunku lub innej korzyści majątkowej, bądź obietnicy takiego podarunku lub korzyści majątkowej, danych [...]

Dnia 1 lutego 1920 r. powstała jedna z najsłynniejszych policji na świecie – Kanadyjska Królewska Policja Konna. Geneza jej powstania sięga 1983 r., kiedy działała pod nazwą Północno-Zachodniej Policji Konnej. Zasłynęła m.in. ze swej skuteczności podczas gorączki złota w Klondike w dystrykcie Jukonu, gdzie w momencie wybuchu gorączki nie działała żadna administracja i wysłana tam została właśnie Północno-Zachodnia Policja Konna. Dzięki swym działaniom Policja Konna sprawiła, iż gorączka złota nad rzeką Klondike przeszła do historii jako [...]

Inicjatywą powstania Związku Zawodowego Literatów Polskich była chęć chronienia autorów przed nadużyciami wydawców. Z tego względu w 1920 roku Stefan Żeromski powołał do życia stowarzyszenie mające na celu ochronę moralnych i materialnych interesów pisarzy oraz udział w kształtowaniu kultury narodowej. O skuteczności związku dobitnie świadczy fakt uchwalenia przez Sejm RP „Ustawy z dnia 29 marca 1926 r. o prawie autorskiem”. Po II wojnie światowej zmieniono nazwę na Związek Literatów Polskich i podporządkowano organizację Ministerstwu Kultury. Był [...]

W kwietniu 1920 roku zakończyła się jedna z najgroźniejszych (jak dotąd) pandemii w historii ludzkości. Pandemia hiszpańskiej grypy. Zachorowało na nią ok. 500 mln ludzi (1/3 populacji świata) a liczba ofiar, w zależności od źródeł wahała się od 25 milionów do dwu, a nawet trzykrotnie większych estymacji (szacuje się, że liczba ofiar w samej Polsce sięgała 250 tysięcy osób). Od czasów epidemii czarnej śmierci w XIV wieku, która spustoszyła całą ówczesną Europę, była epidemią o najwyższej [...]

Dnia 14 listopada 1920 roku na Placu Zamkowym w Warszawie Józef Piłsudski odebrał od wojska buławę marszałkowską. Jednak sprawa nadania Piłsudskiemu stopnia marszałka nie była wcale prosta z punktu widzenia obowiązujących regulacji prawnych. Zgodnie z ustawą z 2 sierpnia 1919 r. i dekretem Naczelnego Wodza z 18 lutego 1920 r. zatwierdzenie lub zmiana stopnia wojskowego podlegała szczegółowej weryfikacji dokonywanej przez specjalne powołane w tym celu komisje. Podejmowano próby mianowania Piłsudskiego marszałkiem specjalną ustawą, jednak wniosek ten [...]

Krzysztof Kamil Baczyński, poeta i prozaik, żołnierz Armii Krajowej urodził się 22 stycznia 1921 roku w Warszawie. Baczyńskiego wychowywała żarliwa religijnie matka, katoliczka ze zasymilowanej rodziny żydowskiej. Krzysztof skłaniał się ku socjalistycznym ideałom wyznawanym przez ojca. Po maturze zdanej w 1939r. studiował polonistykę na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego. Był także uzdolniony graficznie i planował naukę na Akademii Sztuk Pięknych. Utwory poetyckie drukował pod pseudonimem Jan Bugaj w wydanych w podziemiu antologiach Pieśń niepodległa (1942r.) i Słowo [...]

30 października 1921 roku zostały rozegrane ostatnie mecze drugiej edycji mistrzostw Polski w piłce nożnej, które wyłoniły pierwszego historycznego mistrza kraju w tej najpopularniejszej w naszym kraju dyscyplinie sportu. Pierwsza edycja rozgrywek, choć rozpoczęta 25 kwietnia 1920 roku krakowskim derby Cracovii z Jutrzenką, zakończonym wygraną tej pierwszej 8-0, z uwagi na bolszewicką agresję nie została dokończona. Rok później w uratowanym kraju nie było już przeszkód, aby rywalizacja doszła do skutku. Nie było jeszcze ligi (jej historia [...]

„Łatwiej przeniknąć wszechświat niż samego siebie”. Słowa Carla Gustava Junga wyjątkowo trafnie mogłyby puentować całokształt psychologicznego dziedzictwa naukowego tego szwajcarskiego psychiatry i psychologa. W 1921 roku twórca koncepcji psychologii analitycznej opublikował pracę zatytułowaną „Typy psychologiczne”, która opierała się na czterech wymiarach analizy osobowości: ekstrawersja-introwersja, percepcja-intuicja, myślenie-odczuwanie oraz ocenianie-obserwacja. Teoria Junga stała się podstawą wielu testów psychologiczno-osobowościowych. Przyporządkowanie dominującej funkcji w każdej parze pozwala określić kilkanaście typów psychologicznych, z którymi nie raz spotykamy się obecnie w coachingu, [...]

Insulina (z łaciny Insula, czyli wyspa) swoją nazwę zawdzięcza wysepkom Landerhansa, gruczołom trzustki, które ją produkują, a które na szczęście dla ludzkości stały się w 1920 r. obiektem zainteresowania Frederica Bantinga. Naukowiec ten podjął się badań nad trzustką i produkowanym przez nią enzymem umożliwiającym regulację poziomu cukru we krwi – insuliną. Insulina jest hormonem odgrywającym zasadniczą rolę w ludzkim organizmie, z którego wytworzeniem dzisiaj w Polsce ma problemy aż 1 na 11 osób. Chorzy na cukrzycę [...]

Jak mawiał Robert Owen z początkiem XIX w. - Osiem godzin pracy, osiem godzin odpoczynku, osiem godzin snu. Prawie 100 lat temu po wykreowaniu powyższej teorii, dekretem z 1918 r. i ustawą z 1919 r. w Polsce wprowadzono 8-godzinny dzień pracy (z tą jednak różnicą, że i sobota była wówczas dniem pracującym, a tydzień pracy wynosił 46 godzin). Ówczesne czasy nie odznaczają się jednak na kartach historii, a raczej w archiwach polskiego sądownictwa szczególną pochwałą pracowitości. [...]

RKS Raków Częstochowa: wicemistrz Polski, zdobywca Pucharu Polski, zdobywca Superpucharu Polski. Wszystkie te sukcesy osiągnął w 100-lecie rozpoczęcia funkcjonowania swojego protoplasty - Klubu Sportowo-Footbalowego „Racovia”. W marcu 1921 r. rakowska młodzież założyła Klub Sportowo-Footbalowy „Racovia”, który formalnie został zarejestrowany 25 kwietnia 1924 r. Barwy klubu, którego dziedzictwo przyjmuje dziś Raków, były zielono-czarne, a zatem inne niż obecne. Drużyna występowała w zielonych koszulkach z emblematem klubu – zieloną litera „R” na czarnej tarczy i w czarnych spodenkach. [...]

Z pewnością niejednemu z nas przypomina się wiersz Juliana Tuwima, gdy w letnim skwarze wczesnego popołudnia przemierzamy ulice miast. Co roku mamy okazje usłyszeć w radiu czy telewizji o rekordowych upałach, czy wyjątkowo gorącym lecie, choć niewielu z nas wie, które polskie lato w historii Polski było najgorętsze. Dokładnie 100 lat temu 29 lipca 1921 r. zanotowano najwyższą temperaturę na terytorium Polski – aż 40,2 °C w Prószkowie, w województwie opolskim. Temperatury zarejestrowane tego dnia stanowią [...]

Historia marki ma swój początek w słynnym londyńskich hotelu Savoy. Wedle różnych przekazów, Guccio Gucci pracował w nim jako windziarz, boy hotelowy lub kelner. Jedno jest jednak pewne, to tam młody Guccio, uciekający z rodzinnej Florencji za lepszym życiem, uświadomił sobie, że o dobrym guście i zacnym stanie portfela decydują przedmioty, którymi się otaczamy. Ze względu na posadę w hotelu naturalnym było, że status ten wyznaczają dobrej jakości skórzane torby i walizy, z którymi podróżowali hotelowi [...]

Od początku powstania iluzji rozrywka ta cieszyła się ogromnym zainteresowaniem, wzbudzając podziw i przerażenie widzów. To, co dla współczesnego widza jest sztampowym trikiem iluzjonisty, którego tajniki w dobie Internetu zostały już ujawnione, 100 lat temu wydawało się być herezją i szarlataństwem. Przecięcie kobiety na pół? Brzmi jak sprawa kryminalna z art. […], lecz w odpowiednich rękach jest tylko sztuką iluzji. Co tak naprawdę o niej wiemy? Jej początek zawdzięczamy iluzjoniście z początku dwudziestego wieku, znanemu pod [...]

W 1879 r. w Ulm urodził się wybitny fizyk – Albert Einstein. Uznawany za jednego z największych geniuszy w historii tuż obok Newtona, Maxwella czy Galileusza. Nauka była dla niego wszystkim. To on właśnie był twórcą teorii względności równoważności masy i energii, znanej wszystkim pod wzorem E = mc2. Jego ogólna teoria względności była i wciąż pozostaje największym przełomem w fizyce XX wieku, obok teorii kwantów. ​Swoje odkrycie komentował w następujący sposób: „Dlaczego właśnie ja sformułowałem [...]

„Aby zacząć, musisz przestać mówić i zacząć robić” – to jedno z najchętniej cytowanych powiedzeń Walta Disneya. ​W 1921 r. Walt Disney „przestał mówić i zaczął robić”, choć mając na względzie w szczególności jego kreacje dubbingowe takie twierdzenie zdaje się być co najmniej przewrotne. ​W 1921 r. Walt, w garażu wynajmowanym od ojca, stworzył swój pierwszy film animowany Newman Laugh-O-Gram, w którym zresztą sam wystąpił. Użycie nazwiska Newman było tutaj nieprzypadkowe. Frank Newman – główny wystawca [...]

2 lipca 1921 roku odbyła się bokserska walka stulecia. Jack Dempsey, aktualny mistrz wagi ciężkiej zwany przez dziennikarzy Młotem z Manassy, stanął w ringu naprzeciwko Georgesa Carpentiera, mistrzowi Europy wszechwag. Dempsey, który większość walk kończył przed czasem, jednej walki unikał jak mógł – walki na frontach I wojny światowej. Carpentiera był bohaterem wojennym. Dla speców od marketingu fantastyczna narracja. Wybudowano więc w Jersey City specjalnie nowy stadion na ponad 80 000 miejsc. Walka zakontraktowana została na [...]

W roku 1921 na ekrany amerykańskich kin wszedł film zatytułowany „Jesse James. Pod Czarną Flagą”. Jesse James był już wtedy postacią legendarną. Choć historycy tego nie potwierdzają, widziano w nim amerykańskiego Robin Hooda, który napadała na banki, pociągi i dyliżanse, żeby następnie dzielić swoją zdobycz wśród potrzebujących. Wszystko to po przegranej przez Konfederatów wojnie secesyjnej, których James i jego brat Frank czynnie wspierali w walce partyzanckiej. Jesse James nigdy nie został złapany, choć stał się celem [...]

Port w Gdyni ma historię prawie tak odległą jak samo miasto. Budowę portu rozpoczęto w maju 1921 roku, zaś prawa miejskie Gdynia uzyskała niespełna 5 lat później. ​Pierwsze prace projektowo-budowlane rozpoczęły się dokładnie 29 maja 1921 roku. Port w założeniach miał być przeznaczony dla małych okrętów wojennych oraz pełnić funkcję schronienia dla rybaków. ​Co ciekawe, podjęcie decyzji o budowie portu nastąpiło przed formalną decyzją wyrażoną przez władze. Dopiero pod wpływem presji społecznej pod koniec września 1922 [...]

Dane wskazują, że gdzieś na świecie, co minutę, kupuje się butelkę Chanel No. 5. Przełomowy zapach pozostaje na szczycie międzynarodowych list najlepiej sprzedających się zapachów już sto lat od jego stworzenia przez Ernesta Beaux, perfumiarza na dworze rosyjskim, przedstawionego Gabrielle Chanel przez jej ówczesnego kochanka, Wielkiego Księcia Dmitrija Romanowa. Dimitr Romanova uciekł z rewolucyjnej Rosji wraz z chemikiem, który osiedlił się w Biarritz w 1920 roku. Rok później, w 1921 roku, narodził się Parfum No. 5. [...]

1923 r. zapisał się szczególnie na kartach cukierniczej historii całej Polski. To w tym roku rodzinny interes przejął Jan Józef Wedel i rozwinął firmę, budując kolejne fabryki, w tym kultową na warszawskim Kamionku. Jan był synem Emilia i Eugenii oraz wnukiem założyciela marki – Karola Ernesta Wedela, który z powodzeniem zajmował się cukiernictwem w Berlinie i swoje dotychczasowe doświadczenia przeniósł na polski rynek. Podobnie jak ojca, również ścieżka rozwoju Jana była zaplanowana zasadniczo [...]

Historię motoryzacyjnej marki Jaguar rozpoczął William Walmsley, otwierając w Blackpool przydomowy warsztat specjalizujący się w produkcji futurystycznych wózków bocznych do motocykli. Walmsley borykał się jednak z poważnym problemem – ilość zamówień przekraczała jego możliwości produkcyjne (1 wózek na tydzień). 11 września 1922 r. 30-letni Walmsley wszedł w spółkę z 21-letnim entuzjastą motoryzacji, Williamem Lyonsem. Każdy ze wspólników zapewnił kapitał w wysokości £500 (współcześnie ok. £15.000), który miał umożliwić rozwinięcie produkcji wózków bocznych pod [...]

Mało który polski klub piłkarski może poszczycić się ponad 100-letnią tradycją. Do elitarnego klubu zespołów piłkarskich z ponad 100-letnim stażem dołączył w 2022 roku Kolejowy Klub Sportowy Lech Poznań. KKS został założony w początkach sierpnia 1920 r. w miejscowości Dębiec (teren dzisiejszego Poznania) jako Lutnia Dębiec. W marcu 1922 klub został przyjęty do Poznańskiego ZOPN, ale nie miało to nic wspólnego z założeniem klubu. Początki klubu nawiązują do organizacji, która nie była bezpośrednio powiązana ze [...]

Rok 1922 r. w świecie motoryzacji miał niemałe znaczenie. I wojna światowa skutecznie spowolniała rozwój tej gałęzi przemysłu, a i również znacznie utrudniła lub wręcz uniemożliwiła wszelkie przedsięwzięcia. Dlatego okres powojenny był tak istotny i zaowocował pewnym odrodzeniem. Z początkiem roku doszło do poważnej fuzji. Jak głosiły nagłówki gazet - Ford przejął Lincolna. W istocie tak też się stało. Ford słynący już wówczas z taniego modelu T, pragnął podbić rynek towarów luksusowych, a [...]

W dniu 7 maja 1922 roku w The New York Herlad ukazał się wizjonerski artykuł autorstwa Waltera Lionela George’a pt. „What the World Will be Like in a Hundred Years”. Zaskakującym jest fakt, że większość przewidywań stało się naszą rzeczywistością.Najciekawszymi tezami Waltera George’a opublikowanymi w The New York Herlad były:Kobiety odrzucą myśl, że ich głównym obowiązkiem jest pomaganie mężczyznom. Wybiorą własną ścieżkę kariery, zaś wszystkie stanowiska będą dla nich dostępne.Małżeństwo będzie istniało, jednak rozwody [...]

„A jednak się kręci”. Według legendy słowa te miał wypowiedzieć Galileusz przed rzymską inkwizycją w 1633 roku. Tę samą frazę wpisało w swoje logo powstałe w 1919 roku Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. Towarzystwo, które trzy lata później, a więc w 1922 roku, wydało pierwszy oficjalny numer miesięcznika „Urania”. Co piszczało w trawie – pardon, kosmosie – przed stu laty? Polska przystąpiła do Międzynarodowej Unii Astronomicznej, zbudowano obserwatorium astronomiczne na Lubomirze. W tym samym czasie [...]

Rebecca Latimer Felton, 100 lat temu jako pierwsza kobieta dostąpiła zaszczytu zasiadania w izbie wyższej Kongresu Stanów Zjednoczonych, pełniąc przez jeden dzień funkcję senatora. Pierwsza kobieta w senacie została zaprzysiężona 21 listopada 1922 r, a więc niedługo po przyznaniu kobietom praw wyborczych (8 sierpnia 1920 r.) i służyła zaledwie 24 godziny. Rebecca L. Felton została zaprzysiężona mając 87 lat, dziewięć miesięcy i 22 dni, co czyniło ją również najstarszym świeżo upieczonym senatorem. Swoją [...]

Obaj urodzili się w 1922 roku – Fijałkowski 4, a Fangor 15 listopada. Obaj stali się kluczowymi przedstawicielami polskiego malarstwa drugiej połowy XX wieku. Stanisław Fijałkowski studiował w łódzkiej PWSSP i był uczniem dwóch innych koryfeuszy polskiej sztuki – Władysława Strzemińskiego i Stefana Wegnera. Po skończeniu uczelni został jej pracownikiem, a w 1983 profesorem. Swoje fascynacje malarskie rozpoczynał od impresjonizmu i kubizmu, ale już pod koniec lat pięćdziesiątych poświęcił się abstrakcji. Swoje prace [...]

Gabriel Narutowicz został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na pierwszego w historii Polski Prezydenta RP dnia 9 grudnia 1922 r. Wiadomość o jego wyborze bardzo szybko rozeszła się po warszawskich ulicach, a niezadowolony lud rozpoczął pierwsze demonstracje jeszcze zanim posłowie i senatorowie tworzący Zgromadzenie Narodowe zdążyli opuścić gmach Sejmowy. Już od początku polskie gazety sprzyjające przeciwnikom przyszłego prezydenta rozpoczęły szerzenie niebezpiecznej dezinformacji, podając do wiadomości publicznej, że rzekomo działający wcześniej jako minister robót publicznych [...]

Polskie kino, tak jak i sceny teatralne, z każdym rokiem ubożeją. W niepamięć odchodzi pokolenie aktorów narodzonych przed II wojną światową, czerpiących z tradycji kina przedwojennego, a także (o ile nie w szczególności) scen teatralnych czy też kabaretowych. Kabaretowych w rozumieniu wykwintnego, inteligentnego dowcipu, który umiejętnie wykorzystywał niedomówienia, aby greps był „bardziej inteligentny". Niewymownym przedstawicielem tego nieodżałowanego pokolenia był urodzony w dniu 3 czerwca 1922 r. - Wiesław Michnikowski, którego kreacje w Kabarecie [...]

Niewiele jest tematów tak kontrowersyjnych jak energia atomowa. Z jednej strony wszyscy mamy w pamięci bombardowanie Hiroshimy i Nagasaki, awarię elektrowni atomowej w Czarnobylu, katastrofę w Fukushimie czy też pozostawanie na krawędzi konfliktu nuklearnego w czasach zimnej wojny. Z drugiej strony w energetyce jądrowej upatruje się remedium na współczesne problemy z dostawami energii, a sam rozwój nauki w dziedzinie atomistyki miał niebagatelny wpływ na światową medycynę. W zakresie samego zastosowania w energetyce już [...]

Film pt. „Wielki Gatsby” powstał na podstawie powieści amerykańskiego pisarza Francisa Scotta Fitzgeralda, czołowego twórcy tzw. straconego pokolenia pisarzy amerykańskich. Fabuła filmu toczy się w 1922 r. w Nowym Jorku. W mieście rozkwita nielegalny handel alkoholem, a ceny akcji na Wall Street idą w górę. Skorzystać z tego chce niespełniony pisarz Nick Carraway, który wprowadza się do małego domku na Long Island, położonego pomiędzy bogatymi posiadłościami oraz rozpoczyna pracę na giełdzie. Na przeciwnym brzegu [...]

Alexander Graham Bell zmarł 2 sierpnia 1922 roku w wieku 75 lat. W dniu jego pogrzebu 13 milionów telefonów – urządzenia, które historia połączyła na zawsze z jego nazwiskiem, zamilkło na minutę w hołdzie dla tego niezwykłego człowieka. Niezwykłego wcale nie dlatego, że wynalazł telefon. Niezwykłego, bo jego życie mogłoby wypełnić biografię kilku albo nawet kilkunastu innych osób. Urodzony w rodzinie zajmującej się zagadnieniami mowy, Bell potrafił wymówić prawidłowo słowa napisane w innym, [...]

13 września 1922 roku Nowy Jork został sterroryzowany przez chuligańskie grupki młodzieży. Policja nie była w stanie zgasić zamieszek w zarodku: gdy udało się opanować sytuację w jednej dzielnicy, temperatura buntu rosła już w kolejnej. Manhattan od Amsterdam Avenue wypełniała gromada tysięcy podlotków walczących z ignorancją wobec niepisanego obyczaju. Niektórzy (np. niejaki A. Silverman) zostali nawet skazani przez tzw. Nocny Sąd na kilkudniowy areszt. Aresztowań było jednak zdecydowanie więcej, podobnie jak skaleczeń, obrażeń, [...]

Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej narodził się na podstawie Paktu Ligi Narodów jako zapowiedź lepszej przyszłości po I wojnie światowej, w której spory międzypaństwowe miały nie być już dłużej rozwiązywane bronią. Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej (dalej jako: „STSM” oraz „Trybunał”) miał być neutralnym miejscem, w którym państwa mogły dochodzić sprawiedliwości w duchu pokoju oraz ogólnoświatowej współpracy na rzecz lepszego jutra. Oficjalnie swoją działalność STSM rozpoczął 30 stycznia 1922 r. i działał przez następne 24 [...]

Ochrona granic świeżo stworzonej II Rzeczypospolitej nie była łatwym zadaniem. Po I Wojnie Światowej Rzeczypospolita musiała walczyć o swój ostateczny kształt prawie na każdym odcinku. Walki o zachodnią granicę oparły się głównie o powstania (wielkopolskie i trzy powstania śląskie), rozwiązania dyplomatyczne, plebiscyty i traktat wersalski. Sytuacja na wschodniej granicy było o wiele bardziej skomplikowana. Powstanie państwa Litewskiego oraz dążenie do samodzielnej państwowości Białorusi i Ukrainy powodowało narastające tarcia, które musiały prędzej czy później [...]

Dnia 6 lipca 1923 r. w Tomaszowie Mazowieckim na świat przyszła Zofia Czekalska z domu Sosnowska, choć większość z nas kojarzy ją z pseudonimu „Sosenka”, który sama sobie wybrała po wstąpieniu w szeregi Armii Krajowej. Jak później wspominała – „w czasie Powstania mnie zapytali, jaki chcę pseudonim, powiedziałam - Nie wiem… Sosenka? - Tak zostałam „Sosenką”. Cała ulica mówiła na mnie „Sosenka”.” W wieku 13 lat wstąpiła do harcerstwa, w którym zrzeszona była już [...]

Każdy klub piłkarski, który może się poszczycić szkoleniem Roberta Lewandowskiego, zasługuje na pochwałę. Natomiast na szczególną pochwałę zasługuje Znicz Pruszków, który pomógł Robertowi w jednym z najcięższych momentów jego kariery i jednocześnie wypromował go do Ekstraklasowego Lecha Poznań. Dalszą historię Roberta znamy i śledzimy do dziś. Natomiast mało kto bliżej zna historię klubu, który uwierzył w Roberta i stanowił dla niego wystawowe na świat, czyli Znicz Pruszków. Pierwsze kroki zorganizowanej działalności sportowej w [...]

Mustafa Kemal urodził się w roku 1881 w Salonikach, które w tym czasie należały do Imperium Osmańskiego. W trakcie I wojny światowej Kemal był jednym z ważniejszych dowódców armii Imperium Osmańskiego – między innymi w trakcie sławnej bitwy o Gallipoli, w której armia osmańska pokonała aliantów. Dla Imperium Osmańskiego które opowiedziało się po stronie Niemiec i państw centralnych, zakończenie I Wojny Światowej było przeżycie traumatycznym. Doszło bowiem do podziału ich terytorium, które w traktacie w [...]

Wieczorem 8 listopada 1923 r. grupa bojówkarzy SA (Sturmabteilun) z Adolfem Hitlerem na czele wtargnęła do bawarskiej piwiarni Bürgerbräukeller. Celem „wizyty” było wzniecenie narodowosocjalistycznej rewolucji, która miała rozlać się na całe Niemcy. Podczas zebrania we wskazanej piwiarni, w pewnym momencie Adolf Hitler wskoczył na krzesło i wypalił z rewolweru, ogłaszając swoje plany powołania niemieckiego rządu narodowego, z nim jako kanclerzem na czele. Pierwszym krokiem miało być obalenie bawarskiego rządu, a następnie marsz na [...]

Dla jednych piłka nożna to sport, w którym 11 zawodników (lub zawodniczek) jednej drużyny biega za piłką przez co najmniej 90 minut. Dla innych piłka nożna to sprawa życia lub śmierci - nie wyobrażają sobie życia bez piłki nożnej. Niezależnie od tego, który sport preferujemy, czy też z którą drużyną sympatyzujemy (bo o gustach się nie dyskutuje), pewne fakty warto znać. Drużyna, kibice i stadion - to wszystko tworzy pewną całość. Trudno wyobrazić sobie [...]

We wrześniu 1923 Karl Theodor Helfferich – niemiecki przedsiębiorca, bankier i polityk zaproponował wprowadzenie w Niemczech nowej waluty opartej na… życie – marki żytniej (niem. Roggenmark). Hiperinflacja szalała – w lipcu tego roku za dolara trzeba było zapłacić milion marek. W listopadzie dolar kosztował już 4.2 bilionów (za chleb płacono wówczas 233 miliardów marek). Ludzie tapetowali banknotami ściany, bo było to tańsze niż malowanie. Marka zbożowa jednak nie przeszła. Wprowadzono [...]

1923 r. to także nowe otwarcie dla projektantów, których historia choć czasem kontrowersyjna, trwa po dziś dzień. Mowa tu o marce stworzonej przez Hugo Ferdinanda Bossa, która powstała na przełomie 1923 r. i 1924 r. Jak nietrudno się domyślić marka przyjęła nazwę od swojego założyciela, co już wtedy było powszechnym trendem w świecie mody. Ze względu na swoją znaczną rozpoznawalność nawet po śmierci założyciela w 1948 r. nadal nosi jego imię. Pierwsza szwalnia [...]

Korzenie piłki nożnej w Polsce sięgają przełomu XIX i XX wieku. Organizacja pierwszych klubów piłkarskich doprowadziła do powstania Polskiego Związku Piłki Nożnej w 1919 r. na zjeździe założycielskim w Warszawie. Początkowo PZPN zrzeszał 4 związki regionalne: krakowski, lwowski, łódzki i poznański. W miarę upływu czasu popularność piłki nożnej w Polsce poszerzała się. W 1921 roku przeprowadzono po raz pierwszy rozgrywki o mistrzostwo Polski, a historycznym triumfatorem została Cracovia. Pod koniec 1921 r. w [...]

Historia powstania radiostacji rozpoczyna się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 r. W tym czasie nowo odrodzone państwo doświadczało braku wydajnych i nowoczesnych środków komunikacji z zagranicą. W latach 1920-1921 Ministerstwo Poczt i Telegrafów opracowało koncepcję budowy radiostacji, które umożliwiłyby wymianę informacji w granicach kraju, z najbliższą zagranicą, a także transatlantycką komunikację. Już w 1921 r. rozpoczęto budowę wieży TCRN. Infrastruktura centrali jak na tamte czasy była nie tylko pionierska jak [...]

Dokładnie 11 stycznia 1923 r. około 70 tysięcy francuskich i belgijskich wojsk przemaszerowało przez niemiecką granicę i rozpoczęło okupację Zagłębia Ruhry – w tamtym okresie części niemieckiej Republiki Weimarskiej. Na mocy traktatu wersalskiego z 1919 r. Niemcy zostały uznane za winne I wojny światowej i w związku z tym obciążone reparacjami wojennymi na rzecz Francji i Belgii. Zgodnie z założeniem państw Ententy, takie zobowiązanie miało maksymalnie obciążyć niemiecką gospodarkę, tym samym uniemożliwiając jej [...]

W 2023 roku minęło 100 lat od urodzin Jerzego Nowosielskiego, uważanego za jednego z najwybitniejszych malarzy i ikonopisarzy XX wieku. „Jego sztuka do dziś jest uznawana za zjawisko unikatowe, łączące w sobie strefę sacrum i profanum” – stwierdził Sejm w uchwale ustanawiającej Jerzego Nowosielskiego patronem tego roku. Nowosielski urodzony w Krakowie 7 stycznia 1923 r. był synem Polki pochodzenia austriackiego i Łemka wyznania greckokatolickiego i od najmłodszych lat był zafascynowany wschodnią liturgią. Podczas [...]

Wilhelm Conrad Roentgen urodził się 27 marca 1845 roku w Lennep. Raptem kilka lat po narodzinach jedynego dziecka, rodzice Roentgena przeprowadzili się jednak do Holandii, gdzie młody Wilhelm rozpoczął naukę. W wieku 24 lat obronił doktorat i wytrwale kontynuował edukację na kolejnych uczelniach, m.in. w Strasburgu i Würzburgu, aby ostatecznie, już jako profesor, objąć stanowisko szefa Instytutu Fizycznego w Monachium. Był początek listopada 1895 roku, kiedy młody naukowiec w laboratorium [...]

16 października 1813 roku Książę Józef Poniatowski został mianowany przez Napoleona marszałkiem Francji. 13 kwietnia 1923 r. na wniosek premiera gen. Władysława Sikorskiego prezydent RP Stanisław Wojciechowski podpisał dekret, na mocy którego Ferdinand Foch – genialny strateg i dowódca oraz wielki wielbiciel Napoleona został mianowany także marszałkiem Polski. Ferdinand Foch urodził się 2 października 1851 roku w Tarbes w departamencie Hautes-Pyrénées. Jego pradziadek był oficerem napoleońskiej Wielkiej Armii. Stąd sentyment do Napoleona, który [...]

Cab Calloway, Jimmy Durante, Cole Porter, Sophie Tucker, czy Ethel Merman, to tylko niektóre z nazwisk kojarzonych z nowojorskim Cotton Club. W czasach swojej świetności, przypadającej na lata 20. i 30. XX wieku, klub stanowił centrum towarzyskich spotkań wielu środowisk. Będąc jednym z najbardziej kultowych i rozpoznawalnych na całym świecie klubów nocnych, na kartach historii zapisał się jednak głównie jako kontrowersyjny i wzmagający rasowe podziały.Powód otwarcia klubu był początkowo prozaiczny - Owney Madden, szef mafii, [...]

Marlon Brando, urodzony 3 kwietnia 1924 r., uznawany jest za jednego z największych aktorów wszech czasów. Bezsprzecznie zmienił on oblicze współczesnego aktorstwa i na zawsze zapisał się w historii kina. Nie bez powodu American Film Institute umieścił go na 4 miejscu w rankingu The 50 Greatest American Screen Legends. Jego nieprzewidywalność, zarówno na ekranie, jak i w życiu osobistym, czyni go postacią niezwykle intrygującą. Brando był jednym z pionierów "Metody Stanisławskiego", techniki aktorskiej, która [...]

Zbigniew Herbert, wybitny polski poeta, eseista i dramaturg, urodził się 29 października 1924 roku we Lwowie. W 2024 roku obchodzimy setną rocznicę jego urodzin. Herbert był jedną z najważniejszych postaci literatury polskiej XX wieku, a jego twórczość wpisała się na stałe w kanon literatury światowej. Jego życie i dzieło są świadectwem niezwykłej intelektualnej i moralnej siły, którą wniósł do polskiej kultury. Wczesne lata jego życia przypadły na dramatyczny okres II wojny światowej oraz [...]

Rok 2024 obwołany został rokiem stulecia surrealizmu. Dlaczego akurat 2024? Ponieważ równo sto lat temu, w 1924 roku, jeden z głównych teoretyków surrealizmu – Andre Breton ogłosił manifest surrealistyczny. Zafascynowany odkryciami Zygmunta Freuda w manifeście tym głosił potrzebę zniesienia bariery między marzeniem a rzeczywistością, odwoływania się do podświadomości człowieka, przedstawiania świata należącego równocześnie do rzeczywistości subiektywnej i obiektywnej, czyli do nadrzeczywistości: surrealite. W malarstwie surrealistycznym często pojawiają się elementy z pogranicza jawy i snu, [...]

Aktualna nazwa to Teatr Wielki – Opera Narodowa. Czy więc z tej gry przymiotników wynika wskazana wątpliwość? Teatr Narodowy był pierwszym teatrem publicznym, jaki powstał w Polsce. Został założony 19 listopada 1765 r. za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pierwsza siedziba Teatru nie mieściła się jednak w okazałym budynku, który znamy współcześnie, a w Operalni, która znajdowała się przy ulicy Królewskiej w Warszawie. Niestety, już w dwa lata później scena teatralna została zamknięta, [...]

Stanisław Wojciechowski urodził się na terenie zaboru rosyjskiego we wsi pod Kaliszem 15 marca 1869 r. jako syn Feliksa Wojciechowskiego polskiego szlachcica i powstańca styczniowego. Już na studiach na Wydziale Fizyko-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczął działalność polityczną jako członek antyrosyjskich organizacji niepodległościowych, a za swoją działalność w 1891 r. trafił do więzienia. Prezydent Wojciechowski był również zaangażowany w tworzenie pierwszych struktur Polskiej Partii Socjalistycznej, biorąc udział w jej zjeździe założycielskim w Paryżu, a [...]

Dzień 3 października 1924 r. zapisał się na kartach historii nie tylko jako dzień odrodzenia (por. artykuł dotyczący inauguracji Teatru Narodowego), ale także dzień pożegnań. W tym dniu zmarł hrabia Władysław Zamoyski, orędownik tatrzańskiej przyrody i strażnik jej polskich granic. Urodził się 18 listopada 1853 r. i znaczną część życia spędził we Francji. Po powrocie do Polski pierwotnie osiedlił się w Wielkopolsce, a następnie zamieszkał w Galicji w zakopiańskich Kuźnicach, przed którymi postawił [...]

W 1924 r. Robert Frost, jeden z najbardziej rozpoznawalnych poetów w historii literatury amerykańskiej, otrzymał swoją pierwszą Nagrodę Pulitzera za tomik poezji „New Hampshire”. Było to niezwykłe osiągnięcie dla twórcy, którego styl, inspirowany przyrodą Nowej Anglii oraz refleksjami nad ludzką egzystencją, odcisnął trwałe piętno na literaturze XX wieku. Nagroda ta stała się nie tylko potwierdzeniem talentu Frosta, ale także zapowiedzią jego dalszych sukcesów – w ciągu swojej kariery zdobył Pulitzera aż czterokrotnie, co [...]

Dnia 21 maja 1873 roku w małym miasteczku Neuses w Niemczech urodził się Hans Berger. Nazwisko to nie jest tak powszechnie znane, pomimo, iż odkrycie, którego dokonał było istotne i dlatego warto o tym wspomnieć. Początkowo Hans planował studiować astronomię, jednak ostatecznie skierował swoją uwagę na medycynę. Wpływ na to niewątpliwie miał wypadek, którego doznał. Gdy Hans przebywał w wojsku, podczas ćwiczeń, koń zrzucił go na ziemię tuż przed kołem armaty. Szczęście w nieszczęściu, [...]

Portret Giacomo Pucciniego, kompozytora (1858-1924). Zdjęcie autorstwa Attilio Badodi, Mediolan, 1924 r. Źródło foto: Archivio Storico Ricordi, CC BY-SA 4.0,  Zmarł 29 listopada 1924 roku w Brukseli. Cygara zniszczyły jego gardło, a eksperymentalna terapia skończyła się atakiem serca. W tym czasie w Mediolanie trwało przedstawienie Cyganerii. Widzowie byli zaszokowani, kiedy przerwano wykonanie opery, a orkiestra zagrała marsza żałobnego Chopina. Zostawił po sobie dziesiątki arii operowych, które wielu z nas nuci do dziś. Giacomo [...]

Stefan Żeromski był wybitnym polskim prozaikiem, publicystą oraz dramaturgiem. Czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w latach od 1921 do 1924. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych pisarzy w historii polski. Żeromski został odznaczony Orderem Orła Białego. Jego twórczość, w tym powieści takie jak "Przedwiośnie", miała ogromny wpływ na literaturę polską, a także na kształtowanie świadomości narodowej i społecznej. „Przedwiośnie” jest powieścią polityczną, która ukazała się w 1924 roku, zaledwie kilka lat [...]

Mało kto wie… … że I Zimowe Igrzyska Olimpijskie nie nosiły takiej nazwy od samego początku. Same zawody odbywały się od 25 stycznia do 5 lutego 1924 r. w Chamonix pod nazwą Tygodnia Sportów Zimowych. W Igrzyskach wystartowało wówczas 258 zawodników, w tym 11 kobiet. Dopiero po 2 latach, pomimo sprzeciwu krajów nordyckich organizujących dotychczas podobne wydarzenia, na sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego zadecydowano, że impreza otrzyma rangę Igrzysk Olimpijskich. Polski wątek z lekkim [...]

Lasy Państwowe powstały na mocy wydanych przez prezydenta Stanisława Wojciechowskiego rozporządzeń 28 czerwca 1924 r. o statucie polskich lasów państwowych oraz 30 grudnia 1924 r. o organizacji i administracji lasów państwowych. Polscy leśnicy na początku musieli się zmierzyć z konsekwencjami polityki zaborców i niedawnej wojny poprzez naprawę stanu lasów, które w tamtym czasie były bardzo wyniszczone, przetrzebione, okaleczone. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nastąpił czas ewolucji, lasy były ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego, a drewno [...]

Mercedes-Benz to obecnie jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek samochodowych na świecie. Pojazdy z charakterystyczną trójramienną gwiazdą na masce są synonimem luksusu, precyzyjnego wykonania, doskonałych osiągów oraz zaawansowanych technologii. Od lat samochody tej marki wyróżniają się nowatorskimi rozwiązaniami technicznymi i świetnym designem. Historia Mercedes-Benz pokazuje, co może się wydarzyć, gdy grupa pasjonatów postanowi zrewolucjonizować branżę motoryzacyjną. Dodatkowo, pewnie nie każdy o tym wie, że niebagatelną rolę w historii powstania tej marki odegrały kobiety, a [...]

Jeden z najważniejszych polskich reżyserów teatralnych i aktorów XX wieku, laureat ponad dwudziestu nagród i odznaczeń, w tym Złotego Medalu Zasłużonych Kulturze - Gloria Artis, reformator, innowator teatralny - przez wielu określany jako mistrz i wizjoner. Adam Hanuszkiewicz, bo o nim mowa, urodził się 16 czerwca 1924 roku we Lwowie. Czasy okupacji spędził w swoim rodzinnym mieście, choć gdy Sowieci ponownie do niego weszli w 1944 r., wraz z rodziną uciekł do Rzeszowa. [...]

Upłynęło już 100 lat od 14 kwietnia 1924 r., kiedy to oficjalnie otwarto gmach Mennicy Państwowej, któremu przewodniczył ówczesny prezydent Stanisław Wojciechowski oraz Władysław Grabski – minister Skarbu. Warto jednak wskazać, że wyżej wspomniana data nie powinna być postrzegana na kartach historii jako powstanie mennicy w Polsce, a de facto jej reaktywacja. Przenieśmy się w czasie nie o sto, a o 260 lat, kiedy to August Poniatowski został zobowiązany do przeprowadzenia reformy monetarnej [...]