Ojciec Turków i Twórca Republiki
Mustafa Kemal urodził się w roku 1881 w Salonikach, które w tym czasie należały do Imperium Osmańskiego. W trakcie I wojny światowej Kemal był jednym z ważniejszych dowódców armii Imperium Osmańskiego – między innymi w trakcie sławnej bitwy o Gallipoli, w której armia osmańska pokonała aliantów. Dla Imperium Osmańskiego które opowiedziało się po stronie Niemiec i państw centralnych, zakończenie I Wojny Światowej było przeżycie traumatycznym. Doszło bowiem do podziału ich terytorium, które w traktacie w [...]
Próba przejęcia władzy, czyli kilka słów o klęsce puczu monachijskiego, znanego również jako pucz piwiarniany
Wieczorem 8 listopada 1923 r. grupa bojówkarzy SA (Sturmabteilun) z Adolfem Hitlerem na czele wtargnęła do bawarskiej piwiarni Bürgerbräukeller. Celem „wizyty” było wzniecenie narodowosocjalistycznej rewolucji, która miała rozlać się na całe Niemcy. Podczas zebrania we wskazanej piwiarni, w pewnym momencie Adolf Hitler wskoczył na krzesło i wypalił z rewolweru, ogłaszając swoje plany powołania niemieckiego rządu narodowego, z nim jako kanclerzem na czele. Pierwszym krokiem miało być obalenie bawarskiego rządu, a następnie marsz na [...]
Sto lat „Chamartín”
Dla jednych piłka nożna to sport, w którym 11 zawodników (lub zawodniczek) jednej drużyny biega za piłką przez co najmniej 90 minut. Dla innych piłka nożna to sprawa życia lub śmierci - nie wyobrażają sobie życia bez piłki nożnej. Niezależnie od tego, który sport preferujemy, czy też z którą drużyną sympatyzujemy (bo o gustach się nie dyskutuje), pewne fakty warto znać. Drużyna, kibice i stadion - to wszystko tworzy pewną całość. Trudno wyobrazić sobie [...]
Kiedy chleb kosztował miliardy
We wrześniu 1923 Karl Theodor Helfferich – niemiecki przedsiębiorca, bankier i polityk zaproponował wprowadzenie w Niemczech nowej waluty opartej na… życie – marki żytniej (niem. Roggenmark). Hiperinflacja szalała – w lipcu tego roku za dolara trzeba było zapłacić milion marek. W listopadzie dolar kosztował już 4.2 bilionów (za chleb płacono wówczas 233 miliardów marek). Ludzie tapetowali banknotami ściany, bo było to tańsze niż malowanie. Marka zbożowa jednak nie przeszła. Wprowadzono [...]
Czy cel uświęca środki? Czyli o założeniu marki Hugo Boss
1923 r. to także nowe otwarcie dla projektantów, których historia choć czasem kontrowersyjna, trwa po dziś dzień. Mowa tu o marce stworzonej przez Hugo Ferdinanda Bossa, która powstała na przełomie 1923 r. i 1924 r. Jak nietrudno się domyślić marka przyjęła nazwę od swojego założyciela, co już wtedy było powszechnym trendem w świecie mody. Ze względu na swoją znaczną rozpoznawalność nawet po śmierci założyciela w 1948 r. nadal nosi jego imię. Pierwsza szwalnia [...]
PZPN członkiem FIFA
Korzenie piłki nożnej w Polsce sięgają przełomu XIX i XX wieku. Organizacja pierwszych klubów piłkarskich doprowadziła do powstania Polskiego Związku Piłki Nożnej w 1919 r. na zjeździe założycielskim w Warszawie. Początkowo PZPN zrzeszał 4 związki regionalne: krakowski, lwowski, łódzki i poznański. W miarę upływu czasu popularność piłki nożnej w Polsce poszerzała się. W 1921 roku przeprowadzono po raz pierwszy rozgrywki o mistrzostwo Polski, a historycznym triumfatorem została Cracovia. Pod koniec 1921 r. w [...]
Transatlantycka Centrala Radionadawcza w Babicach
Historia powstania radiostacji rozpoczyna się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 r. W tym czasie nowo odrodzone państwo doświadczało braku wydajnych i nowoczesnych środków komunikacji z zagranicą. W latach 1920-1921 Ministerstwo Poczt i Telegrafów opracowało koncepcję budowy radiostacji, które umożliwiłyby wymianę informacji w granicach kraju, z najbliższą zagranicą, a także transatlantycką komunikację. Już w 1921 r. rozpoczęto budowę wieży TCRN. Infrastruktura centrali jak na tamte czasy była nie tylko pionierska jak [...]
Naturalna konsekwencja czy zwyczajny błąd? – początek okupacji Zagłębia Ruhry
Dokładnie 11 stycznia 1923 r. około 70 tysięcy francuskich i belgijskich wojsk przemaszerowało przez niemiecką granicę i rozpoczęło okupację Zagłębia Ruhry – w tamtym okresie części niemieckiej Republiki Weimarskiej. Na mocy traktatu wersalskiego z 1919 r. Niemcy zostały uznane za winne I wojny światowej i w związku z tym obciążone reparacjami wojennymi na rzecz Francji i Belgii. Zgodnie z założeniem państw Ententy, takie zobowiązanie miało maksymalnie obciążyć niemiecką gospodarkę, tym samym uniemożliwiając jej [...]
Urodził się Jerzy Nowosielski
W 2023 roku minęło 100 lat od urodzin Jerzego Nowosielskiego, uważanego za jednego z najwybitniejszych malarzy i ikonopisarzy XX wieku. „Jego sztuka do dziś jest uznawana za zjawisko unikatowe, łączące w sobie strefę sacrum i profanum” – stwierdził Sejm w uchwale ustanawiającej Jerzego Nowosielskiego patronem tego roku. Nowosielski urodzony w Krakowie 7 stycznia 1923 r. był synem Polki pochodzenia austriackiego i Łemka wyznania greckokatolickiego i od najmłodszych lat był zafascynowany wschodnią liturgią. Podczas [...]
Ojciec promieniowania X
Wilhelm Conrad Roentgen urodził się 27 marca 1845 roku w Lennep. Raptem kilka lat po narodzinach jedynego dziecka, rodzice Roentgena przeprowadzili się jednak do Holandii, gdzie młody Wilhelm rozpoczął naukę. W wieku 24 lat obronił doktorat i wytrwale kontynuował edukację na kolejnych uczelniach, m.in. w Strasburgu i Würzburgu, aby ostatecznie, już jako profesor, objąć stanowisko szefa Instytutu Fizycznego w Monachium. Był początek listopada 1895 roku, kiedy młody naukowiec w laboratorium [...]
Jak poradzić sobie z trzeźwością, czyli szlachetny eksperyment
Rząd amerykański w 1920 r. wprowadził całkowity zakaz produkcji, sprzedaży i transportu napojów zawierających powyżej 0,5% alkoholu. Zakaz ten, nazywany przez prezydenta Warrena Hardinga „szlachetnym eksperymentem”, miał wpłynąć na zmniejszenie ilości chorób związanych z nadużywaniem alkoholu oraz przyczynić się do poprawy obyczajności społeczeństwa. Pomimo iż cel był słuszny i moralnie usprawiedliwiony, to został postawiony w opozycji do wolności wyboru każdego człowieka. Jak więc Amerykanie radzili sobie z przymusową trzeźwością? Przede wszystkim zaczęli wytwarzać alkohol na własną [...]
Czy zawsze obracaliśmy złotówką?
Nowo odrodzona Rzeczpospolita Polska od roku 1918 posługiwała się kilkoma walutami. Było to spowodowane powstaniem naszego kraju na terenach trzech zaborów, w każdym z nich obowiązywała inna waluta. Początkowo marka polska obowiązywała od 1916 r. na terenach Królestwa Polskiego okupowanego przez Cesarstwo Niemieckie, a następnie od 1918 r. na terenie II Rzeczypospolitej, na podstawie dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z dnia 7 grudnia 1918 r. Na skutek wprowadzenia ustawy z dnia 15 stycznia 1920 r. marka [...]
Narodziny piramid… finansowych
Charles Ponzi urodził się we Włoszech w roku 1882. W roku 1903 przybył do Stanów Zjednoczonych, jak sam to określił “mając dwa i pół dolara w gotówce oraz jeden milion w nadziejach. I nadzieje nigdy mnie nie opuściły”. Zaczynając od funkcji pomywacza i kelnera, dość szybko przeskoczył na etat bankowy i tam dostrzegł zalążek tego, co później nazwano schematem Ponziego. Bank, w którym pracował płacił dwa razy wyższe odsetki, bo desperacko potrzebował depozytów swoich klientów, aby [...]
Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców
Już ponad 100 lat ma jedna z najstarszych polskich ustaw – o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (początkowo wprowadzona pod nazwą „O nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców"). Mimo że od powstania doczekała się ona dwudziestu pięciu nowelizacji, które ją znacznie rozbudowały, a Polska w międzyczasie dołączyła do Unii Europejskiej, co z naturalnych względów nie pozostało bez wpływu na zniesienie części ograniczeń w nabywaniu nieruchomości względem obywateli Unii, sens ustawy oraz znaczna część zapisów przetrwały próbę czasu. Polska nie jest [...]
Nuż w bżuhu – manifest skandalu, kpiny i zabawy
Polski futuryzm rozkwitł w 1920 roku. Według relacji samych twórców, „dźgnięte nożem w bżuh ospałe bydle polskiej sztuki zaczęło ryczeć, pszez otwur żygnęła lawa futuryzmu". Idea ruchu opierała się przede wszystkim na potrzebie zburzenia zakurzonej kultury i sztuki i narodzenia nowych tradycji artystycznych. Duch nowoczesności objawiał się w śmiałej twórczości m.in. przez włączenie technologii do sfery poezji, zarezerwowanej dotychczas jedynie dla tematów wzniosłych, ważkich. To właśnie wynalazki i nowoczesność miały być napędem dla prowokacyjno-rewolucyjnego rozwoju cywilizacji. [...]
Nikt nie czyta, chyba że Lema
„Nikt nie czyta; jeśli czyta, nic nie rozumie; jeśli rozumie, natychmiast zapomina”. Jak na pisarza, Stanisław Lem swoiście podchodził do odbioru sztuki, którą się parał. Urodził się 100 lat temu, w roku 1921 roku we Lwowie. Jego książki, których napisał kilkadziesiąt, przetłumaczono na ponad 40 języków, a sam Lem przez długi czas uchodził za najbardziej poczytnego pisarza literatury fantastyczno-naukowej na świecie. Nie tylko fantastyką się zresztą zajmował. Pisał eseje, felietony, parał się publicystyką literacką. Jego książki [...]
U stóp Lincolna
Na rewersie monety jednocentowej i pięciodolarowego banknotu widnieje wizerunek jednego z najbardziej rozpoznawanych monumentów Stanów Zjednoczonych – Mauzoleum Lincolna. Plany jego powstania zaczęły się pojawiać niemal zaraz po śmierci Lincolna, ale na budowę oraz uroczyste otwarcie trzeba było czekać do maja 1922 roku. Położone w Waszyngtonie, zbudowane w stylizacji greckiej świątyni, mauzoleum pełne jest symboli, a historia wydarzeń rozgrywających się wokół tego budynku już po jego powstaniu jest równie interesująca jak jego symbolika. Przestrzeń [...]
Arktyczna wyprawa po pokój
„The difficult is what takes a little time; the impossible is what takes a little longer." Te mądre słowa wypowiedział Fridtjof Nansen, w którego słowniku słowo „niemożliwe" nie istniało. Nawoływał, żeby nigdy się nie poddawać i gdy coś nam się nie udaje, próbować i próbować dalej... Jego nastawienie do życia i nieustępliwość niewątpliwie stanowiły klucz do sukcesu. Nansen może poszczycić się wieloma osiągnięciami zarówno w dziedzinie nauki, jak i polityki. Był pierwszą osobą, [...]
Stadion, który przyniósł szczęście Jankesom
5 maja 1922 r. rozpoczęła się budowa stadionu drużyny baseballowej New York Yankees w dzielnicy Bronx w Nowym Jorku (ang. Yankee Stadium). Budowa tego obiektu trwała 284 dni, a koszt jego zbudowania w przeliczeniu na dzisiejszą wartość dolara wyniósł $34.4 miliona dolarów. Koszt ten został w całości poniesiony przez ówczesnego właściciela Jankesów - Jacob’a Ruppert’a. Pierwszym meczem rozegranym na Yankee Stadium był klasyk amerykańskiego baseball’a, w którym gospodarze gościli zespół Red Sox z [...]
Pierwsza kobieta w amerykańskim senacie
Źródło: Library of Congress, National Photo Company Collection, domena publiczna Rebecca Latimer Felton, 100 lat temu jako pierwsza kobieta dostąpiła zaszczytu zasiadania w izbie wyższej Kongresu Stanów Zjednoczonych, pełniąc przez jeden dzień funkcję senatora. Pierwsza kobieta w senacie została zaprzysiężona 21 listopada 1922 r, a więc niedługo po przyznaniu kobietom praw wyborczych (8 sierpnia 1920 r.) i służyła zaledwie 24 godziny. Rebecca L. Felton została zaprzysiężona mając 87 lat, dziewięć miesięcy i 22 dni, co czyniło [...]
Historia życia powstańca
Nie ma takich słów, które mogłyby opisać historię życia Marka Edelmana. Działacz społeczny, doktor nauk medycznych, jeden z przywódców powstania w getcie, uczestnik powstania warszawskiego, Kawaler Orderu Orła Białego, polityk, doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Yale, odznaczony Krzyżem Komandorskim Legii Honorowej, autor kilkudziesięciu książek i artykułów naukowych. To tylko niektóre z wielu punktów jego niezwykle bogatego życiorysu. Nie do końca wiadomo kiedy i gdzie się urodził, choć większość źródeł wskazuje, że [...]
Patent na klatkę dla dzieci
Dla większości rodziców najważniejsze jest ich potomstwo, nie inaczej było 100 lat temu, kiedy to Emma Read, aby zadbać zdrowie dzieci i ich dostęp do świeżego powietrza dnia 19 lipca 1922 r. złożyła wniosek o opatentowanie swojego wynalazku… klatki dla dzieci. Sam pomysł umieszczenia dzieci w klatce wydaje się nam już nieco przerażający, a co, jeżeli dodam, że taka klatka dla dzieci miała być zawieszana na balkonach mieszkań? Klatka odpowiedniej wielkości dla kilkumiesięcznego [...]
W poszukiwaniu straconego czasu
Smak zamoczonej w herbacie magdalenki dla bohatera arcydzieła Marcel Prousta stał się bodźcem do wspomnień. „W poszukiwaniu straconego czasu” to quasi-autobiograficzny cykl powieściowy, będący zapisem wspomnień i refleksji minionych lat 40-letniego bohatera, Marcela. W opinii krytyków literatury, siedmiotomowa powieść uznana została za jedną z najważniejszych dokonań literackich XX wieku. Jej autor, Marcel Proust, to francuski pisarz, żyjący w latach 1871-1922. Marcel Proust, z jednej strony niezwykle wrażliwy i oczytany człowiek, ceniący sobie przyjaźń, [...]
Szczęśliwi czasu nie liczą – czyli o rachubie czasu
Czasem warto zadać sobie przewrotne pytanie - w czym Polska była pionierem? Sytuacji takich wbrew pozorom było w historii naszego kraju dość trochę, a za przykłady mogą tu posłużyć destylacja ropy naftowej, opatentowanie metody hodowli kryształów, czy wyodrębnienie witaminy B… Ale nie o tym dziś mowa, a o ustawie o rachubie czasu.Brzmi być może mało zachęcająco, ale ustawa ta miała niebagatelne znaczenie dla systemu mierzenia czasu w naszym kraju. Wszystko za sprawą wyznaczenia i ujednolicenia na terytorium [...]
Sekretne życie Tutanchamona
Skwar egipskiego słońca, kończące się fundusze i gasnąca nadzieja na odnalezienie grobowca najmłodszego w historii faraona niemal powstrzymały poszukiwania brytyjskiego archeologa Howarda Cartera, kierującego pracami wykopaliskowymi lorda Carnavona. Jednak nieoczekiwanie, 4 listopada 1922 roku stał się dniem jednego z najważniejszych odkryć archeologicznych na świecie. Nie od razu jednak znana była skala znaleziska – pełne otwarcie grobowca nastąpiło kilka miesięcy po spektakularnym odkryciu w egipskiej Dolinie Królów. Dopiero wtedy oczom Cartera, jego współtowarzyszy i zaproszonych gości ukazał [...]
Eskimo Pie
Potrzeba matką wynalazków. Tak było również i w przypadku wynalazku Eskimo Pie, który został opatentowany 24 stycznia 1922 roku w Stanach Zjednoczonych. Zgodnie z legendą, inspiracją do wynalezienia Eskimo Pie było niezdecydowanie chłopca w cukierni, Christiana K. Nelsona w 1920 roku. Najpierw zaczął on kupować lody, po czym zmienił zdanie i kupił tabliczkę czekolady. Na pytanie dlaczego nie kupił obu rzeczy, chłopiec odpowiedział, że chciałby kupić zarówno lody, jak i czekoladę, ale pieniądze, którymi dysponuje mu [...]
Rewolucja w urlopach pracowniczych
Do 16 maja 1922 r., a dokładniej do 1 czerwca 1922 r. kiedy to ustawa o urlopach dla pracowników, zatrudnionych w przemyśle i handlu weszła w życie, na ziemiach polskich prawo pracowników do płatnych urlopów wypoczynkowych w zasadzie nie istniało. Wyjątkiem i uprzywilejowaną grupą byli jedynie urzędnicy państwowi, urzędnicy komunalni, wysoce wykwalifikowani prywatni pracownicy oraz pracownicy handlowi. Szeregowi robotnicy w zasadzie nie mieli prawa do wypoczynku. Jednocześnie w zaborze austriackim ustawą z dnia 16 stycznia 1910 [...]
Narodziny Autora „Rzeźni numer pięć”
Vonnegut urodził się 11 listopada 1922 r. w Indianapolis w bogatej rodzinie jako najmłodszy z trójki rodzeństwa. W 1943 r. wstąpił do wojska a w grudniu 1944, w czasie ofensywy w Ardenach, został wzięty do niemieckiej niewoli i osadzony w Dreźnie. Nocą był przetrzymywany w podziemiach starej rzeźni. 13 lutego 1945 przeżył bombardowanie miasta przez aliantów i wydarzenia te stały się główną inspiracją dla jego powieści – Rzeźni numer pięć. Drezno uchodziło wówczas za miasto stosunkowo [...]
Pierwsze zderzenie samolotów pasażerskich
Po I wojnie światowej wiele krajów skupiało się na rozbudowie lotnictwa cywilnego. Wśród tych państw była Francja i Wielka Brytania. Bazując na konstrukcjach maszyn bojowych z czasów wojny budowano samoloty do komercyjnych przewozów pasażerskich. Pierwszym z nich był brytyjski samolot de Havilland DH.18 produkcji Airco. Francuzi nie pozostawali w tyle. Skonstruowali samolot Farman F-60, który należał do francuskich linii lotniczych Compagnie des Grands Express Aériens. Oba samoloty obsługiwały połączenia lotnicze między Paryżem a Londynem. 7 kwietnia [...]
Siedem minut spóźnienia
„Moi rodacy mnie nie zabiją” M.Collins, 20 sierpnia 2022r. Michael Collins zginął 22 sierpnia 1922 roku. Dwa dni po tym kiedy wypowiedział przytoczone wyżej słowa. Zginął w zasadzce a jego zabójcą był prawdopodobnie Denis "Sonny" O'Neill. W trakcie II Wojny Światowej, snajper w armii brytyjskiej a od 1918 roku członek … Irlandzkiej Armii Republikańskie (IRA). Prawdopodobnie, bo O’Neill nigdy nie przyznał się do zastrzelenia Michaela Collinsa, choć potwierdził że brał udział w zasadzce w której ten [...]
(Nie)zgoda po wiekach
W trakcie kilkumiesięcznych negocjacji brytyjski interes reprezentował ówczesny premier Wielkiej Brytanii - Lloyd George (co ciekawe był on również przeciwnikiem idei oddania Polsce Górnego Śląska – podczas konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r. miał zażartować, mówiąc że „Oddać Polakom śląski przemysł to jak dać małpie zegarek.”), Strona irlandzka była reprezentowana przez Michaela Collinsa -irlandzki polityk, a także założyciel oraz przywódca IRA, tj. Irlandzkiej Armii Republikańskiej oraz Arthur Griffith - irlandzki polityk, również jeden z przywódców [...]
Potyczka (Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra)
W 1923 roku z inicjatywy prof. Jana Sztolcmana, po jego wystąpieniu podczas Międzynarodowego Kongresu Ochrony Przyrody w Paryżu, w celu ratowania żubrów powstaje Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra. Organizacja obiera sobie siedzibę i zaczyna od ustalenia liczby żubrów. Dane są zatrważające, bowiem I wojnę światową przetrwało tylko 9 osobników na wolności, a w 1919 r. znaleziono ostatni ślad żubra nizinnego na wolności. Okazuje się, iż z powodu intensywnych polowań i utraty siedlisk w 1929 roku [...]
Od deszczu słodkości do bomby atomowej
Dokładnie 100 lat temu, wiosną 1923 roku, firma produkująca batoniki Baby Ruth postanowiła przenieść swoją kampanię reklamową w przestworza – i to dosłownie. Wynajęto samolot, z którego zrzucono następnie tysiące batoników Baby Ruth - każdy z własnym miniaturowym spadochronem. Pilot, wykonując akrobacje lotnicze, tylko wzmocnił efekt tego niezapomnianego widowiska. Deszcz słodyczy wywołał wzburzenie w Pittsburghu – dzieci biegały po ulicach, niektórzy ryzykowali upadek próbując złapać batoniki z okien, a nawet dochodziło do bójek o [...]
Gdy zatrzęsła się ziemia
Japonia znajduje się na styku aż czterech płyt tektonicznych: euroazjatyckiej, filipińskiej, pacyficznej i północnoamerykańskiej). Powoduje to występowanie tam licznych trzęsień ziemi oraz tsunami. Szacuje się, że w Japonii ziemia trzęsie się przynajmniej raz w tygodniu, natomiast w ciągu roku od jednego do nawet trzech tysięcy razy. Pomimo tego, że przy takim natężeniu wstrząsów od bardzo dawna stosuje się odpowiednią profilaktykę (Japończycy m.in. dostosowują swoje budynki, by minimalizować zagrożenie, zabezpiecza się infrastrukturę przed kataklizmami, [...]
Aktor rekordzista
Japycz z „Rancza”, Senator Polak z „Poranka kojota”, Król Sedesów z „Chłopaki nie płaczą”, Hrabia Barski z „Trędowatej” adwokat Łęckiego z „Lalki” Andrzej z „Noża w wodzie”. Jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów w historii polskiego kina. Leon Niemczyk jest absolutnym rekordzistą co do liczby ról, choć nie wiadomo dokładnie, ile ich zagrał. Ocenia się, że ponad 400 w samych polskich produkcjach, do tego doliczyć należy ok. 150 produkcji zagranicznych, a także przedstawienia [...]
Wyjdź na słońce – kultura opalania Coco Chanel
Dziś zdrowa, opalona skóra uznawana jest za najlepszą pamiątkę z wakacji. Jednak nie zawsze tak było. Już starożytne Greczynki i Rzymianki ceniły porcelanową cerę. Kobiety, by rozjaśnić skórę stosowały między innymi kredę, trujące wybielacze i mieszanki z odchodów krokodyli. Gdy jednak pojawiała się u dam niechcianą opalenizna stosowały one okłady z maślanki, wybielając w ten sposób skórę. A nawet piły ocet, by pozbyć się pojawiającego się od słońca rumienia. Włoski renesans przyniósł wynalazek [...]
Wonsal znaczy Warner
Czy wiecie co łączy „Titanica”, „Harry’ego Pottera”, „Matrixa”, „Ojca Chrzestnego”, a także najnowszy kinowy przebój „Barbie”? Wydawałoby się na pierwszy rzut oka, że nic, ale odpowiedź istnieje i jest nią – wytwórnia, która wyprodukowała świetnie znane nam filmy, a dokładniej Warner Bros.. Historia wytwórni jest tym ciekawsza, iż jej założycielami byli bracia Wonsal, polscy emigranci polskiego pochodzenia, którzy najpierw kupili projektor, a dwadzieścia lat później, 4 kwietnia 1923 r., założyli wytwórnię filmową – Warner Bros. [...]
Żaglowiec „Lwów” jako pierwsza jednostka pod polską banderą przepłynął równik
Statek szkolny "Lwów" podczas postoju przy nabrzeżu widoczny od strony dziobu.Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe STS Lwów, bo tak formalnie nazywał się pierwszy polski żaglowiec szkolny pochodzący z okresu międzywojennego, zasłynął jako pierwsza jednostka pod polską banderą, która 13 sierpnia 1923 r. przepłynęła równik w drodze do Brazylii. Historia tego statku jest bardzo bogata, ponieważ Żaglowiec Lwów, pierwotnie jako statek towarowo-pasażerski, został zwodowany pod nazwą Chinsura w Anglii w 1869 r. w stoczni G. R. Cloover & [...]
100-lecie Wisły Puławy
Kolejnym klubem piłkarskim, który w 2023 roku ukończył 100 lat, jest Klub Sportowy Wisła Puławy. Wisła Puławy została założona w 1923 r. przez uczniów gimnazjum Adama Jerzego ks. Czartoryskiego. Oprócz uczniów w skład klubu wchodziła również młodzież pracująca. Jednak dopiero w 1930 r. doszło do prawnego zarejestrowania drużyny w Okręgowym Związku Piłki Nożnej w Lublinie. Podczas wojny część zawodników i działaczy wzięła udział w kampanii wrześniowej. Pozostali członkowie klubu organizowali sporadyczne treningi na terenach strzelnicy [...]
Narodziny laureatki Nagrody Nobla Wisławy Szymborskiej
Wisława Szymborska – poetka, eseistka, tłumaczka literatury francuskiej, krytyk literacki. Urodzona 2 lipca 1923 roku w wielkopolskim Kórniku. Córka Anny Marii z domu Rottermund oraz prawicowego polityka i zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, Wincentego Szymborskiego. Wisława to właściwie drugie imię Szymborskiej. Na pierwsze miała Maria. W dzieciństwie nazywano ją Marychną. Z czasem bliscy zaczęli na nią wołać Ichna, Ichenka. Imieniem Wisława zaczęła się posługiwać dopiero w życiu dorosłym. W wieku 48 lat, dokonała [...]
Klątwa po latach
W chwili swojej śmierci Tutenchamon miał 19 lat. Był władcą absolutnym Egiptu. Bogiem dla swoich poddanych. Bogiem, którego pokonała zwykła malaria i zapalenie kości. Mimo młodego wieku panował 10 lat, w 12-stym roku życia poślubiając swoją przyrodnią siostrę, księżniczkę Anchesenamon. To wszystko działo się ponad 3000 temu, a mimo to o Tutenchamonie wiemy więcej niż o wielu innych władcach Egiptu. Głównie za sprawą archeologii, a mówiąc dokładnie, dzięki dwóm archeologom: Howardowi Carterowi i Lordowi [...]
„Z tuszuś powstał, w tusz się obrócisz. Nadaję ci imię Tusz de Zoo”
Tym zdaniem wypowiedzianym w I tomie Tytusa, Romka i A’tomka Papcio Chmiel rozpoczął wieloletnią historię najsłynniejszego polskiego szympansa, Tytusa de Zoo. Zdanie było o tyle symboliczne, że gdyby nie plama tuszu, która spłynęła na nowo rysowany komiks o harcerzach i która Henrykowi Chmielewskiemu przypomniała małpkę, pewnie nigdy nie poznalibyśmy jednej z najbardziej rozpoznawalnych postaci polskiego komiksu. Henryk Jerzy Chmielewski zwany Papciem Chmielem urodził się 7 czerwca 1923 roku. W czasie II wojny światowej [...]
Le Mans – 100 lat wyścigów 24-godzinnych
Le Mans to niewielkie miasto i gmina we Francji. Położone w departamencie Sarthe, nad rzeką o tej samej nazwie, nie zapisało się niczym szczególnym w historii, choć ta sięga czasów rzymskich (pierwsza wzmianka pochodzi z Geografii Ptolemeusza, w której Le Mans nosiło jeszcze nazwę Vindinium). Mimo to, mało jest ludzi, którzy o tym mieście nie słyszeli. Le Mans jest bowiem synonimem 24-godzinnych wyścigów samochodowych. Pierwsze samochodowe Grand Prix odbyło się w Le [...]
Order Świętej Agaty
Order świętej Agaty to jedno z odznaczeń państwowych Republiki San Marino ustanowione w 1923 r. Święta Agata jest patronką Sycylii, miasta Katanii. Urodziła się w Palermo w bogatej, wysoko postawionej rodzinie. Wyróżniała się nadzwyczajną urodą. Pomimo jednak tego, życie jej nie oszczędziło. Była męczennicą, którą skazano na tortury, podczas których odcięto jej piersi. Głównym powodem była jej odmowa na propozycję zawarcia małżeństwa z Kwincjanem, namiestnikiem Sycylii. W tamtym czasie obowiązywał wymierzony w chrześcijan dekret [...]
Ikona w czerwonej ramce
Niewiele jest pewnie osób, które nie kojarzą charakterystycznej czerwonej ramki magazynu Time. Na przestrzeni ostatnich 100 lat stała się ona nie tylko jednym z symboli dziennikarstwa, ale także towarzyszyła najważniejszym wydarzeniom XX i XXI wieku. Time narodził się w 1923 roku z inicjatywy dwóch dziennikarzy, Britona Haddena i Henry'ego Luce'a. To właśnie ich wizja nowoczesnego tygodnika, który koncentrowałby się na dostarczaniu czytelnikom aktualnych informacji i faktów, przyczyniła się do powstania tego magazynu. W zamyśle magazyn, [...]
Czarodziej Żelaza
Gustave Eiffel, właśc. Alexandre Gustave Bönickhausen dit Eiffel, to postać, której nazwisko jest powszechnie znane na całym świecie. Ten francuski inżynier i architekt jest zasłużonym twórcą niezwykłych konstrukcji, a jego najbardziej znany projekt, Wieża Eiffla w Paryżu, jest uważany za jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków na świecie. Nic dziwnego, że stał się on symbolem nie tylko miasta, ale całej Francji. Urodzony w 1832 roku we Francji, w Dijon, Eiffel był człowiekiem o wszechstronnych [...]