Jak powstawał IBM
Computing-Tabulating-Recording Company powstała w roku 1911. W tych czasach nikt jeszcze nie myślał o tym, że przydługie nazwy kiepsko wpisują się w media społecznościowe. Nowa firma została utworzona poprzez połączenie czterech innych firm przez Charles Renletta Flinta, specjalizującego się w tego typu połączeniach. Dla wielu komentatorów ówczesnego rynku ten nowy konglomerat wyglądał dość egzotycznie. Bandy Manufacturing Company powstała w roku 1988 i produkowała zegary. International Time Recording Company została założona w 1894 roku [...]
Śmierć Stefczyka. Ale nie jego kas…
Kasy Stefczyka zna większość Polaków. Jest to bowiem bardzo popularna, szczególnie w mniejszych miejscowościach, instytucja finansowa, nawiązująca do ponad 100-letniej tradycji polskiej spółdzielczości finansowej. Kim natomiast był ich założyciel i z czego wywodzą się kasy? Franciszek Stefczyk pod koniec XIX w. wcielił w życie i rozwinął na terenach Galicji ideę finansowej samopomocy, tzn. oddolnej działalności społeczności i udzielania pomocy finansowej członkom społeczności, bez oczekiwania na wsparcie instytucjonalne i w celu stworzenia alternatywy dla [...]
Umarł wódz… niech żyje wódz?
Jedynie garstka przywódców XX wieku mogłaby poszczycić się trwającą dekady sławą na światową skalę. Jeszcze mniejsza grupa mogłaby powiedzieć o sobie, że ich PR dobił do poziomu, w którym ich polityczni sukcesorzy zdecydowali się na wybudowanie im mauzoleum i opracowanie nowoczesnych metod mumifikacji. Władimir Iljicz Uljanow, szerszemu gronu znany jako towarzysz Włodzimierz Lenin, na oba te twierdzenia mógłby odpowiedzieć: Da, tovarishch. 21 stycznia 1924 r. Lenin zmarł w wieku 53 lat. Dzień później [...]
Na straży polskich granic – Korpus Ochrony Pogranicza
Ochrona granic świeżo stworzonej II Rzeczypospolitej nie była łatwym zadaniem. Po I Wojnie Światowej Rzeczypospolita musiała walczyć o swój ostateczny kształt prawie na każdym odcinku. Walki o zachodnią granicę oparły się głównie o powstania (wielkopolskie i trzy powstania śląskie), rozwiązania dyplomatyczne, plebiscyty i traktat wersalski. Sytuacja na wschodniej granicy było o wiele bardziej skomplikowana. Powstanie państwa Litewskiego oraz dążenie do samodzielnej państwowości Białorusi i Ukrainy powodowało narastające tarcia, które musiały prędzej czy później [...]
Królewskie Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich rozpoczyna nadawanie co godzinę sygnałów czasu
W erze dynamicznego rozwoju komunikacji i transportu, jaki miał miejsce w pierwszej połowie XX wieku, potrzeba synchronizacji zegarów dla celów (chociażby) ogólnoświatowej nawigacji stała się coraz bardziej paląca. Z tego względu, w głowach brytyjskich naukowców (ze szczególnym uwzględnieniem Sir Franka Watsona Dysona), narodził się pomysł uruchomienia sygnałów czasowych umożliwiających wychwycenie momentu wybicia kolejnej pełnej godziny. To przełomowe wydarzenie w historii pomiaru czasu miało miejsce w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich, określanym dziś jako [...]
Gęsia Twarz na Manhattanie
Tańczący z Wilkami, Ostatni Mohikanin, Pocahontas… historie z pióropuszem w tle porwały serca widzów na całym świecie. I choć filozofia, kultura i wierzenia plemion Pierwszych Narodów nieustannie fascynują, niestety losy wielu rdzennych mieszkańców „Dzikiego Zachodu” zapisały się na czarnych kartach historii. Wszystkie ludy rdzennych Amerykanów zostały dotknięte przez podboje, wysiedlenia, rasizm i kolonizację. Droga do przyznania ludności rdzennej obywatelstwa i związanych z nim praw nie była usłana różami. Jednym z pierwszych kroków – szlachetnym [...]
Komora zabija po raz pierwszy
Wbrew powszechnej opinii, geneza komory gazowej nie ma swoich korzeni w nazistowskich Niemczej, lecz w Stanach Zjednoczonych. Komora gazowa została po raz pierwszy zastosowana w amerykańskim stanie Nevada w 1924 roku. Jej użycie miało na celu zapewnienie bardziej humanitarnej formy kary śmierci. I tak 8 lutego 1924 roku Gee Jon stał się pierwszą osobą, na której wykonano karę śmierci przy użyciu gazu. Wykonanie kary śmierci na Gee Jon było pierwszym przypadkiem egzekucji gazem w [...]
Rozpoczęcie działalności Banku Polskiego S.A
Po 123 latach zaborów w końcu doszło do procesu odradzania państwa polskiego. W związku z tym w grudniu w 1918 r. padła deklaracja, aby w przyszłości utworzyć Bank Polski, gdyż dotychczas funkcjonowała instytucja przejęta od niemieckich władz okupacyjnych – Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. Emitowała ona marki polskie, które stały się tymczasowym, obowiązującym środkiem płatniczym. Już po niespełna trzech miesiącach podjęto rozmowy, aby wprowadzić złoty w miejsce polskiej marki. Poprzez ten zabieg rząd chciał [...]
Z ziemi szwajcarskiej do Polski
„- Kończ… waść!… wstydu… oszczędź!… — Dobrze! — rzekł Wołodyjowski. Dał się słyszeć świst krótki, straszny, potem stłumiony krzyk… jednocześnie Kmicic rozłożył ręce, szabla wypadła mu z nich na ziemię… i runął twarzą do nóg pułkownika…” Frazeologizm „kończ waść, wstydu oszczędź” z uwagi na ładunek emocjonalny przedstawionej sceny został w zbiorowej świadomości Polaków po dzisiaj i choć bywa błędnie interpretowany jako prośba o zaprzestanie dalszego kompromitowania się naszego rozmówcy, to ojciec tego zawołania [...]
100 urodziny Sosenki
Dnia 6 lipca 1923 r. w Tomaszowie Mazowieckim na świat przyszła Zofia Czekalska z domu Sosnowska, choć większość z nas kojarzy ją z pseudonimu „Sosenka”, który sama sobie wybrała po wstąpieniu w szeregi Armii Krajowej. Jak później wspominała – „w czasie Powstania mnie zapytali, jaki chcę pseudonim, powiedziałam - Nie wiem… Sosenka? - Tak zostałam „Sosenką”. Cała ulica mówiła na mnie „Sosenka”.” W wieku 13 lat wstąpiła do harcerstwa, w którym zrzeszona była już [...]
Zamach w Cytadeli Warszawskiej
Zamach w Cytadeli Warszawskiej w 1923 roku był pierwszym i zarazem jednym z najbardziej spektakularnych w historii Polski atakiem terrorystycznym, wykorzystującym materiały wybuchowe. 13 października 1923 roku Cytadela stała się celem zamachu, który przeprowadzili członkowie Organizacji Bojowej PPS. Grupa ta była radykalnym skrzydłem Polskiej Partii Socjalistycznej i postanowiła przeprowadzić akcję przeciwko władzom państwowym, a także przeciwko polityce rządu i władz wojskowych. Zamachowcy mieli dwa cele. Po pierwsze, chcieli uwolnić więźniów politycznych, którzy byli [...]
„100 lat temu na Wembley”
Jest lipiec 1981 roku. Każdy krok stawiany przeze mnie na szerokiej Olympic Way przybliża mnie do celu. Już widzę ogromne parkingi samochodowe i budowlę, która bardziej przypomina zamek lub zabudowania klasztorne niż piłkarski stadion. Potężna bryła zakończona dwoma wieżami, wtedy, w latach dwudziestych naszego stulecia mającymi symbolizować potęgę Imperium Brytyjskiego, kryje w sobie jeden z najcenniejszych mitów, jakie gra zwana piłką nożną pozostawi przyszłym pokoleniom. Wchodząc do środka w ten zwykły dzień czuję się [...]
Batonik pełen sławy
George Herman Ruth, znany jako Babe Ruth był w latach 1914-1935 zawodowym baseballistą. Pierwszym, który zdobył 60 home runów w jednym sezonie (rekord ustanowiony w 1927 roku został pobity dopiero w roku 1961). Był legendą swoich czasów i jednym z najlepszych zawodników wszechczasów. Początki jego sławy wiążą się z rokiem 1920 i przejściem do New York Yankees. Już w maju tego roku zdobył swój pierwszy home run, wybijając piłkę poza granice stadionu Polo [...]
Insulina – wyspa nadziei
Insulina... Słysząc to słowo, każdy wie o czym mowa, czym jest i jaką pełni rolę. Ale czy ktokolwiek zastanawiał się skąd ta nazwa albo – kto odpowiada za jej wynalezienie? Etymologia tego słowa jest bardzo ciekawa. Po łacińsku insula to wyspa. Można by powiedzieć – wyspa nadziei. Dzięki niej cukrzyca przestała być taka straszna. Pomimo, że po raz pierwszy zastosowaną ją do leczenia osób chorujących na cukrzycę w 1922 r., jej historia sięga [...]
Powstanie Interpolu
Interpol, a właściwie Międzynarodowa Komisja Policji Kryminalnej powstała (ICPC) 7 września 1923 r. podczas drugiego Międzynarodowego Kongresu Policji Kryminalnej. Kongres ów odbył się po 7 latach przerwy spowodowanych wybuchem I wojny światowej. W gronie przedstawicieli 20 krajów uczestniczących w Kongresie znalazły się m.in. Stany Zjednoczone, Jugosławia, Austria, Francja, Niemcy i Polska. Od samego początku główną ideą powołania Interpolu była wzajemna pomoc i współpraca policji na arenie międzynarodowej, w szczególności w zakresie procedur aresztowań, ekstradycji i [...]
Czy kobiety mogą nosić spodnie?
28 maja 1923 roku Prokurator Generalny Stanów Zjednoczonych zadeklarował, że kobiety mogą nosić spodnie w każdej sytuacji i w każdym miejscu. Była to ważna deklaracja, bo w niektórych stanach (a także w niektórych państwach europejskich) noszenie spodni przez kobiety 100 lat temu było zakazane przez prawo. Zdarzały się wręcz przypadki zatrzymywania i skazywania kobiet noszących spodnie. Mimo, że w roku 1920 (o czym pisaliśmy w poprzednich tomach naszego cyklu) kobiety uzyskały prawo do głosowania, [...]