Dawno dawno 100 lat temu

Uchwałą Sejmu RP rok 2020 ogłoszono rokiem trzykrotnie żonatego, krytykowanego w kraju za szerzenie pornografii „boksera, pijaka i dziwkarza”. Leopold Tyrmand, bo o nim mowa, sam tak mówił o sobie, ale podobno był za niski i za wolny na pięściarza, alkohol w dużych ilościach mu szkodził, a i epuzer był z niego nieszczególny. Był autorem m.in. świetnie odebranych przez polską społeczność książek „Zły” oraz „Dziennik 1954”. Ten nonkonformistyczny propagator i miłośnik jazzu w powojennej Polsce był współtwórcą festiwalu [...]

Dnia 24 września 1920 w Lozannie zmarł Peter Carl Fabergé – rosyjski jubiler. Złotnik dworów królewskich w Anglii, Rosji, Bułgarii, Danii, Syjamie, Szwecji, Finlandii i Norwegii. Pomysłodawca i projektant wielu ze słynnych jaj Fabergé. Peter Fabergé przejął warsztat swojego ojca w roku 1872 i zrewolucjonizował całą jego działalność. W roku 1885, na życzenie cara Aleksandra III wyprodukowane zostało pierwsze jajo wielkanocne Fabergé. Miało być prezentem dla jego żony. Od tego czasu, co roku zakład Fabergé wykonywał jedno, a [...]

Ustawa z dnia 30 stycznia 1920 roku w przedmiocie odpowiedzialności urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku zdecydowanie wyprzedzała swoją epokę pod względem wymagań antykorupcyjnych i etycznych wobec osób sprawujących funkcje publiczne oraz urzędników. Wspomniany akt regulował nie tylko sankcje i konsekwencje grożące urzędnikowi w przypadku dopuszczenia się przestępstwa „kradzieży lub przywłaszczenia (sprzeniewierzenia)". Normował on także kwestię odpowiedzialności urzędnika w obliczu: „przyjęcia bądź podarunku lub innej korzyści majątkowej, bądź obietnicy takiego podarunku lub korzyści majątkowej, danych w zamiarze [...]

Dnia 1 lutego 1920 r. powstała jedna z najsłynniejszych policji na świecie – Kanadyjska Królewska Policja Konna. Geneza jej powstania sięga 1983 r., kiedy działała pod nazwą Północno-Zachodniej Policji Konnej. Zasłynęła m.in. ze swej skuteczności podczas gorączki złota w Klondike w dystrykcie Jukonu, gdzie w momencie wybuchu gorączki nie działała żadna administracja i wysłana tam została właśnie Północno-Zachodnia Policja Konna. Dzięki swym działaniom Policja Konna sprawiła, iż gorączka złota nad rzeką Klondike przeszła do historii jako jedno z [...]

Inicjatywą powstania Związku Zawodowego Literatów Polskich była chęć chronienia autorów przed nadużyciami wydawców. Z tego względu w 1920 roku Stefan Żeromski powołał do życia stowarzyszenie mające na celu ochronę moralnych i materialnych interesów pisarzy oraz udział w kształtowaniu kultury narodowej. O skuteczności związku dobitnie świadczy fakt uchwalenia przez Sejm RP „Ustawy z dnia 29 marca 1926 r. o prawie autorskiem”. Po II wojnie światowej zmieniono nazwę na Związek Literatów Polskich i podporządkowano organizację Ministerstwu Kultury. Był to czas [...]

W kwietniu 1920 roku zakończyła się jedna z najgroźniejszych (jak dotąd) pandemii w historii ludzkości. Pandemia hiszpańskiej grypy. Zachorowało na nią ok. 500 mln ludzi (1/3 populacji świata) a liczba ofiar, w zależności od źródeł wahała się od 25 milionów do dwu, a nawet trzykrotnie większych estymacji (szacuje się, że liczba ofiar w samej Polsce sięgała 250 tysięcy osób). Od czasów epidemii czarnej śmierci w XIV wieku, która spustoszyła całą ówczesną Europę, była epidemią o najwyższej śmiertelności. Dlaczego [...]

Dnia 14 listopada 1920 roku na Placu Zamkowym w Warszawie Józef Piłsudski odebrał od wojska buławę marszałkowską. Jednak sprawa nadania Piłsudskiemu stopnia marszałka nie była wcale prosta z punktu widzenia obowiązujących regulacji prawnych. Zgodnie z ustawą z 2 sierpnia 1919 r. i dekretem Naczelnego Wodza z 18 lutego 1920 r. zatwierdzenie lub zmiana stopnia wojskowego podlegała szczegółowej weryfikacji dokonywanej przez specjalne powołane w tym celu komisje. Podejmowano próby mianowania Piłsudskiego marszałkiem specjalną ustawą, jednak wniosek ten skierowany przez [...]

Rząd amerykański w 1920 r. wprowadził całkowity zakaz produkcji, sprzedaży i transportu napojów zawierających powyżej 0,5% alkoholu. Zakaz ten, nazywany przez prezydenta Warrena Hardinga „szlachetnym eksperymentem”, miał wpłynąć na zmniejszenie ilości chorób związanych z nadużywaniem alkoholu oraz przyczynić się do poprawy obyczajności społeczeństwa. Pomimo iż cel był słuszny i moralnie usprawiedliwiony, to został postawiony w opozycji do wolności wyboru każdego człowieka. Jak więc Amerykanie radzili sobie z przymusową trzeźwością? Przede wszystkim zaczęli wytwarzać alkohol na własną rękę. A [...]

Nowo odrodzona Rzeczpospolita Polska od roku 1918 posługiwała się kilkoma walutami. Było to spowodowane powstaniem naszego kraju na terenach trzech zaborów, w każdym z nich obowiązywała inna waluta. Początkowo marka polska obowiązywała od 1916 r. na terenach Królestwa Polskiego okupowanego przez Cesarstwo Niemieckie, a następnie od 1918 r. na terenie II Rzeczypospolitej, na podstawie dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z dnia 7 grudnia 1918 r. Na skutek wprowadzenia ustawy z dnia 15 stycznia 1920 r. marka polska stała [...]

Charles Ponzi urodził się we Włoszech w roku 1882. W roku 1903 przybył do Stanów Zjednoczonych, jak sam to określił “mając dwa i pół dolara w gotówce oraz jeden milion w nadziejach. I nadzieje nigdy mnie nie opuściły”. Zaczynając od funkcji pomywacza i kelnera, dość szybko przeskoczył na etat bankowy i tam dostrzegł zalążek tego, co później nazwano schematem Ponziego. Bank, w którym pracował płacił dwa razy wyższe odsetki, bo desperacko potrzebował depozytów swoich klientów, aby z ich [...]