Dawno dawno 100 lat temu

Marlon Brando, urodzony 3 kwietnia 1924 r., uznawany jest za jednego z największych aktorów wszech czasów. Bezsprzecznie zmienił on oblicze współczesnego aktorstwa i na zawsze zapisał się w historii kina. Nie bez powodu American Film Institute umieścił go na 4 miejscu w rankingu The 50 Greatest American Screen Legends. Jego nieprzewidywalność, zarówno na ekranie, jak i w życiu osobistym, czyni go postacią niezwykle intrygującą. Brando był jednym z pionierów "Metody Stanisławskiego", techniki aktorskiej, która zakładała emocjonalne [...]

Zbigniew Herbert, wybitny polski poeta, eseista i dramaturg, urodził się 29 października 1924 roku we Lwowie. W 2024 roku obchodzimy setną rocznicę jego urodzin. Herbert był jedną z najważniejszych postaci literatury polskiej XX wieku, a jego twórczość wpisała się na stałe w kanon literatury światowej. Jego życie i dzieło są świadectwem niezwykłej intelektualnej i moralnej siły, którą wniósł do polskiej kultury. Wczesne lata jego życia przypadły na dramatyczny okres II wojny światowej oraz okupacji, a [...]

Rok 2024 obwołany został rokiem stulecia surrealizmu. Dlaczego akurat 2024? Ponieważ równo sto lat temu, w 1924 roku, jeden z głównych teoretyków surrealizmu – Andre Breton ogłosił manifest surrealistyczny. Zafascynowany odkryciami Zygmunta Freuda w manifeście tym głosił potrzebę zniesienia bariery między marzeniem a rzeczywistością, odwoływania się do podświadomości człowieka, przedstawiania świata należącego równocześnie do rzeczywistości subiektywnej i obiektywnej, czyli do nadrzeczywistości: surrealite. W malarstwie surrealistycznym często pojawiają się elementy z pogranicza jawy i snu, fantazje, wizje [...]

Aktualna nazwa to Teatr Wielki – Opera Narodowa. Czy więc z tej gry przymiotników wynika wskazana wątpliwość? Teatr Narodowy był pierwszym teatrem publicznym, jaki powstał w Polsce. Został założony 19 listopada 1765 r. za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pierwsza siedziba Teatru nie mieściła się jednak w okazałym budynku, który znamy współcześnie, a w Operalni, która znajdowała się przy ulicy Królewskiej w Warszawie. Niestety, już w dwa lata później scena teatralna została zamknięta, a w [...]

Stanisław Wojciechowski urodził się na terenie zaboru rosyjskiego we wsi pod Kaliszem 15 marca 1869 r. jako syn Feliksa Wojciechowskiego polskiego szlachcica i powstańca styczniowego. Już na studiach na Wydziale Fizyko-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczął działalność polityczną jako członek antyrosyjskich organizacji niepodległościowych, a za swoją działalność w 1891 r. trafił do więzienia. Prezydent Wojciechowski był również zaangażowany w tworzenie pierwszych struktur Polskiej Partii Socjalistycznej, biorąc udział w jej zjeździe założycielskim w Paryżu, a później w [...]

Dzień 3 października 1924 r. zapisał się na kartach historii nie tylko jako dzień odrodzenia (por. artykuł dotyczący inauguracji Teatru Narodowego), ale także dzień pożegnań. W tym dniu zmarł hrabia Władysław Zamoyski, orędownik tatrzańskiej przyrody i strażnik jej polskich granic. Urodził się 18 listopada 1853 r. i znaczną część życia spędził we Francji. Po powrocie do Polski pierwotnie osiedlił się w Wielkopolsce, a następnie zamieszkał w Galicji w zakopiańskich Kuźnicach, przed którymi postawił tabliczkę „Państwo [...]

W 1924 r. Robert Frost, jeden z najbardziej rozpoznawalnych poetów w historii literatury amerykańskiej, otrzymał swoją pierwszą Nagrodę Pulitzera za tomik poezji „New Hampshire”. Było to niezwykłe osiągnięcie dla twórcy, którego styl, inspirowany przyrodą Nowej Anglii oraz refleksjami nad ludzką egzystencją, odcisnął trwałe piętno na literaturze XX wieku. Nagroda ta stała się nie tylko potwierdzeniem talentu Frosta, ale także zapowiedzią jego dalszych sukcesów – w ciągu swojej kariery zdobył Pulitzera aż czterokrotnie, co uczyniło go [...]

Dnia 21 maja 1873 roku w małym miasteczku Neuses w Niemczech urodził się Hans Berger. Nazwisko to nie jest tak powszechnie znane, pomimo, iż odkrycie, którego dokonał było istotne i dlatego warto o tym wspomnieć. Początkowo Hans planował studiować astronomię, jednak ostatecznie skierował swoją uwagę na medycynę. Wpływ na to niewątpliwie miał wypadek, którego doznał. Gdy Hans przebywał w wojsku, podczas ćwiczeń, koń zrzucił go na ziemię tuż przed kołem armaty. Szczęście w nieszczęściu, uniknął on [...]

Portret Giacomo Pucciniego, kompozytora (1858-1924). Zdjęcie autorstwa Attilio Badodi, Mediolan, 1924 r. Źródło foto: Archivio Storico Ricordi, CC BY-SA 4.0,  Zmarł 29 listopada 1924 roku w Brukseli. Cygara zniszczyły jego gardło, a eksperymentalna terapia skończyła się atakiem serca. W tym czasie w Mediolanie trwało przedstawienie Cyganerii. Widzowie byli zaszokowani, kiedy przerwano wykonanie opery, a orkiestra zagrała marsza żałobnego Chopina. Zostawił po sobie dziesiątki arii operowych, które wielu z nas nuci do dziś. Giacomo Puccini - [...]

Stefan Żeromski był wybitnym polskim prozaikiem, publicystą oraz dramaturgiem. Czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w latach od 1921 do 1924. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych pisarzy w historii polski. Żeromski został odznaczony Orderem Orła Białego. Jego twórczość, w tym powieści takie jak "Przedwiośnie", miała ogromny wpływ na literaturę polską, a także na kształtowanie świadomości narodowej i społecznej. „Przedwiośnie” jest powieścią polityczną, która ukazała się w 1924 roku, zaledwie kilka lat po odzyskaniu [...]