Dawno dawno 100 lat temu

Ochrona granic świeżo stworzonej II Rzeczypospolitej nie była łatwym zadaniem. Po I Wojnie Światowej Rzeczypospolita musiała walczyć o swój ostateczny kształt prawie na każdym odcinku. Walki o zachodnią granicę oparły się głównie o powstania (wielkopolskie i trzy powstania śląskie), rozwiązania dyplomatyczne, plebiscyty i traktat wersalski. Sytuacja na wschodniej granicy było o wiele bardziej skomplikowana. Powstanie państwa Litewskiego oraz dążenie do samodzielnej państwowości Białorusi i Ukrainy powodowało narastające tarcia, które musiały prędzej czy później doprowadzić do [...]

W erze dynamicznego rozwoju komunikacji i transportu, jaki miał miejsce w pierwszej połowie XX wieku, potrzeba synchronizacji zegarów dla celów (chociażby) ogólnoświatowej nawigacji stała się coraz bardziej paląca. Z tego względu, w głowach brytyjskich naukowców (ze szczególnym uwzględnieniem Sir Franka Watsona Dysona), narodził się pomysł uruchomienia sygnałów czasowych umożliwiających wychwycenie momentu wybicia kolejnej pełnej godziny. To przełomowe wydarzenie w historii pomiaru czasu miało miejsce w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich, określanym dziś jako „centrum pomiaru [...]

Tańczący z Wilkami, Ostatni Mohikanin, Pocahontas… historie z pióropuszem w tle porwały serca widzów na całym świecie. I choć filozofia, kultura i wierzenia plemion Pierwszych Narodów nieustannie fascynują, niestety losy wielu rdzennych mieszkańców „Dzikiego Zachodu” zapisały się na czarnych kartach historii. Wszystkie ludy rdzennych Amerykanów zostały dotknięte przez podboje, wysiedlenia, rasizm i kolonizację. Droga do przyznania ludności rdzennej obywatelstwa i związanych z nim praw nie była usłana różami. Jednym z pierwszych kroków – szlachetnym w założeniach, [...]

Wbrew powszechnej opinii, geneza komory gazowej nie ma swoich korzeni w nazistowskich Niemczej, lecz w Stanach Zjednoczonych. Komora gazowa została po raz pierwszy zastosowana w amerykańskim stanie Nevada w 1924 roku. Jej użycie miało na celu zapewnienie bardziej humanitarnej formy kary śmierci. I tak 8 lutego 1924 roku Gee Jon stał się pierwszą osobą, na której wykonano karę śmierci przy użyciu gazu. Wykonanie kary śmierci na Gee Jon było pierwszym przypadkiem egzekucji gazem w historii, a [...]

Po 123 latach zaborów w końcu doszło do procesu odradzania państwa polskiego. W związku z tym w grudniu w 1918 r. padła deklaracja, aby w przyszłości utworzyć Bank Polski, gdyż dotychczas funkcjonowała instytucja przejęta od niemieckich władz okupacyjnych – Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. Emitowała ona marki polskie, które stały się tymczasowym, obowiązującym środkiem płatniczym. Już po niespełna trzech miesiącach podjęto rozmowy, aby wprowadzić złoty w miejsce polskiej marki. Poprzez ten zabieg rząd chciał nawiązać do [...]

„- Kończ… waść!… wstydu… oszczędź!… — Dobrze! — rzekł Wołodyjowski. Dał się słyszeć świst krótki, straszny, potem stłumiony krzyk… jednocześnie Kmicic rozłożył ręce, szabla wypadła mu z nich na ziemię… i runął twarzą do nóg pułkownika…” Frazeologizm „kończ waść, wstydu oszczędź” z uwagi na ładunek emocjonalny przedstawionej sceny został w zbiorowej świadomości Polaków po dzisiaj i choć bywa błędnie interpretowany jako prośba o zaprzestanie dalszego kompromitowania się naszego rozmówcy, to ojciec tego zawołania miał na [...]

Dnia 6 lipca 1923 r. w Tomaszowie Mazowieckim na świat przyszła Zofia Czekalska z domu Sosnowska, choć większość z nas kojarzy ją z pseudonimu „Sosenka”, który sama sobie wybrała po wstąpieniu w szeregi Armii Krajowej. Jak później wspominała – „w czasie Powstania mnie zapytali, jaki chcę pseudonim, powiedziałam - Nie wiem… Sosenka? - Tak zostałam „Sosenką”. Cała ulica mówiła na mnie „Sosenka”.” W wieku 13 lat wstąpiła do harcerstwa, w którym zrzeszona była już spora część [...]

Każdy klub piłkarski, który może się poszczycić szkoleniem Roberta Lewandowskiego, zasługuje na pochwałę. Natomiast na szczególną pochwałę zasługuje Znicz Pruszków, który pomógł Robertowi w jednym z najcięższych momentów jego kariery i jednocześnie wypromował go do Ekstraklasowego Lecha Poznań. Dalszą historię Roberta znamy i śledzimy do dziś. Natomiast mało kto bliżej zna historię klubu, który uwierzył w Roberta i stanowił dla niego wystawowe na świat, czyli Znicz Pruszków. Pierwsze kroki zorganizowanej działalności sportowej w podwarszawskim Pruszkowie [...]

Mustafa Kemal urodził się w roku 1881 w Salonikach, które w tym czasie należały do Imperium Osmańskiego. W trakcie I wojny światowej Kemal był jednym z ważniejszych dowódców armii Imperium Osmańskiego – między innymi w trakcie sławnej bitwy o Gallipoli, w której armia osmańska pokonała aliantów. Dla Imperium Osmańskiego które opowiedziało się po stronie Niemiec i państw centralnych, zakończenie I Wojny Światowej było przeżycie traumatycznym. Doszło bowiem do podziału ich terytorium, które w traktacie w Sevres potwierdził [...]

Wieczorem 8 listopada 1923 r. grupa bojówkarzy SA (Sturmabteilun) z Adolfem Hitlerem na czele wtargnęła do bawarskiej piwiarni Bürgerbräukeller. Celem „wizyty” było wzniecenie narodowosocjalistycznej rewolucji, która miała rozlać się na całe Niemcy. Podczas zebrania we wskazanej piwiarni, w pewnym momencie Adolf Hitler wskoczył na krzesło i wypalił z rewolweru, ogłaszając swoje plany powołania niemieckiego rządu narodowego, z nim jako kanclerzem na czele. Pierwszym krokiem miało być obalenie bawarskiego rządu, a następnie marsz na stolicę – [...]